Bij de eerste glimp op de uitnodiging leek het om een onderstreping of ontkenning van de dooperkenning te gaan: NDopen. Maar toen men bij het bureau van de Raad van Kerken beter keek bleek het om een open dag te gaan van het Nederlands Dagblad.
Er was ruimte in de agenda en voldoende reden om het ND te bezoeken, want er vond ook een wisseling van de wacht plaats. Peter Bergwerff nam zaterdag 16 maart afscheid van de externe contacten; althans hij gaat niet verder als hoofdredacteur, maar zal de komende twee jaar artikelen schrijven. Sjirk Kuijper volgt hem op. En Daniël Gillissen wordt de nieuwe adjunct-hoofdredacteur, een functie die eerder werd ingevuld door Koert van Bekkum.
Het bureau houdt met enige nauwgezetheid bij welke bladen oecumenische berichten aanreiken, uit die cijfers van gepubliceerde artikelen blijkt dat het ND meer dan menig ander dagblad de oecumenische ontwikkelingen volgt; of het nu gaat om het laatste bericht over het rapport ‘The Church’, de oecumenische betekenis van de nieuwe paus of het belang 150 jaar geleden van de afschaffing van de slavernij: het ND doet er bericht over en een belangrijke groep van oecumenisch geïnteresseerde lezers koopt om die reden de folio-uitgave of heeft een digitaal abonnement.
Peter Bergwerff heeft de verschuiving meegemaakt van een meer vrijgemaakte richting naar een open christelijke houding. De eerste twintig jaar maakte hij die mee als redacteur geestelijk leven en de tweede helft als hoofdredacteur. In de krant van 16 maart verantwoordt hij zijn eigen positie. Het is vooral een persoonlijk verhaal, waarbij hij laat zien hoe hij op de spanningsboog tussen calvinisme en evangelische beweging zijn plek heeft gevonden. In die zin is de oecumenische spanningsboog hem toch nog wat vreemd gebleven; die spanningsboog ligt immers meer tussen protestants en rooms-katholiek / orthodox.
Bergwerff vertelt hoezeer de evangelische kant hem heeft getroffen als journalist: ‘Bij de grote evangelisatieconferentie in Lausanne ging er een wereld voor mij open. Vooral door de mensen die ik in de wandelgangen ontmoette en die een levende, intieme relatie met Christus hadden’. Tegelijk bleef de distantie. Bergwerff: ‘Ik vind veel evangelisch denken gevaarlijk. Voor je het weet, is het je verlossing zoeken bij jezelf. In wat je presteert, in wat je ervaart. Ik wil niet spugen op de evangelische beweging. Ik ken daar veel trouwe kinderen van God. (…) Maar in sommige nieuw-evangelische tendensen zie ik een voorportaal van de kerkverlating: mensen zoeken het in zichzelf, raken teleurgesteld en draaien het geloof de rug toe’.
Een bezoek aan het ND geeft een illustratie bij de transfiguratie van de krant, ooit een vrijgemaakte krant en nu open naar de diverse kerken, zoals mgr. Gerard de Korte onderstreept met zijn periodieke bijdrage aan de Barneveldse burelen.
Bij de open dag kon je de diverse redacties bezoeken. Op het bureau stond een fotootje van de redacteur en je kon je een voorstelling maken van de plek waar zwetend en toetsenborden rammelend de stukjes kopij op het beeldscherm verschijnen. Helemaal in de hoek de kerkredactie. Rechts tegen de muur bij Gerard ter Horst een halve meter opgestapelde acta van de gereformeerde synode; links onder handbereik de laatste editie van het Katholiek Nieuwsblad. Ook een bureau met lutherse sokken en de tekst: ‘Hier stehe ich, ich kann nicht anders’.
Even eerder het bureau van Daniël Gillissen, het hoofd van de kerkredactie die vanaf heden adjunct-hoofdredacteur is; een logisch vervolg op de carrière van Gillissen voor wie hem kent. Hij en zijn collegae van de kerkredactie horen bij het team dat destijds het bloed onder de nagels weghaalde bij de leiding van de SoW-kerken, toen de financiën niet op orde waren en de kerkredactie als een soort Sherlock Holmes de discrepantie onder de cijfers zichtbaar maakte. Naar later duidelijk werd kon men daarbij terugvallen op een kerkrentmeester die als synodelid af en toe een doekje opendeed richting de pers. Later zou men in de burelen van de voorlichting aan de Joseph Haydnlaan spreken over het ‘orakel van Bunnik’.
Het had wel tot gevolg dat het ND in die tijd al binnenskamers met het meeste respect werd gevolgd en mensen bij de koffie-automaat als eerste naar deze krant grepen en de andere bedrukte couranten even lieten voor wat ze waren, omdat in het ND de werkelijke stand van zaken werd uitgelegd. Ook op het bureau van Gillissen diezelfde wonderlijke mix van gereformeerde pockets en een heuse crucifix inclusief een menselijke gestalte nog op het kruis naast zijn perskaart op het bureau.
Zoals veel kranten heeft het ND het niet gemakkelijk in deze tijd. Enerzijds staat de advertentieverkoop onder druk. Anderzijds kost het moeite abonnees aan zich te binden. Wie kijkt naar het bezoekerstal bij de open dag valt dat overigens niet op. Want de auto’s stonden honderden meters voor het pand op het industrieterrein in Barneveld al bumper aan bumper geparkeerd. En wie rondkeek bij de kantoren van het ND, met daarboven de uitgeverij De Vuurbaak, zag menig gereformeerd, hervormd en een enkel rooms-katholiek gezicht voorbij schuiven. De Nationale Synode was vertegenwoordigd in de persoon van ds. Gerrit de Fijter. De Confessionele Vereniging in de persoon van ds. Bert van Veluw. Het CDA met Mirjam Keizer liep rond. De CU had Joël Voordewind afgevaardigd. Jan Huijgen van de projectgroep Ecologische Duurzaamheid van de Raad van Kerken liep er rond. En te oordelen aan de vele ha’s en hoi’s waren er verschillende mensen die elkaar van vorige gelegenheden kenden.
Mensen spraken de journalisten aan, die ze eigenlijk alleen kenden van de naam in de krant. ‘Schokkend, dat bericht wat jullie vandaag hadden. Over Maat die als evangelisch christen boos is over de samenstelling van het nieuwe liedboek’. Uit de toon sprak bewondering voor de primeur, die op deze dag zelfs de voorpagina haalde. Maar een andere bezoeker ging er onmiddellijk over heen: ‘Jammer, dat jullie dat soort nieuws brengen. Is het nou nodig om dat soort verschillen in de krant te etaleren?’. En je zag de journalist zweten: de waarheid onthullen is gemakkelijker dan de waarheid belichamen.
Foto’s:
1. Crucifix en perskaart op één bureau
2. Bergwerff geïnterviewd in zijn eigen ND
3. Daniël Gillissen, de nieuwe adjunct
4. Gerard ter Horst, en al weer een crucifix