Pasen en Pesach vallen dit jaar beide eind maart. De secretaris van de Raad van Kerken werkt mee aan een radio-uitzending waarin de twee feesten aan de orde komen. Een joodse rabbijn en een christelijke hoogleraar godsdienstfilosofie vertellen er over. Het gesprek duurt een uur, en dat geeft ruimte om de inhoud verder te verkennen. ‘Het feest gaat over de bereidheid van God om de mensen te vergeven en zelf de prijs te betalen die daarvoor nodig is’, zegt de christelijke hoogleraar. ‘Het is een feest om terug te zien op de bevrijding en om bevrijding te zoeken’, zegt de joodse rabbijn.Verzoening, vergeving en bevrijding; het zijn grote woorden, die zowel in de joodse als de christelijke traditie voorkomen.
Daarmee wil niet gezegd zijn, dat het hele gesprek een hoog abstractieniveau had. Er kwamen ook actuele zaken aan de orde. Het ging bijvoorbeeld over 4 en 5 mei. Volgens de Joodse traditie kan je je verzoenen met mensen; en er is zelfs een uitspraak dat je iemand moet vergeven die drie keer om vergeving vraagt. Dat is iets tussen personen. Het maakt verschil of je over verzoening tussen individuele personen spreekt of over verzoening van systemen. Daarom kan je goed omgaan met je buurman die oud-SS-er is en toch voor terughoudendheid pleiten bij de nationale dodenherdenking.
Rabbijn Tamarah Benima en prof. dr. Vincent Brümmer waren de gesprekspartners van Klaas van der Kamp in een programma, dat op 3 maart wordt uitgezonden voor de locale radio in Amersfoort. De opname zal ook te beluisteren zijn via deze website. Het gesprek had als leidmotief het thema: het geluk van Pasen en Pesach. Zowel het jodendom als het christendom leven toe naar Pesach en Pasen; op de avond van 25 maart begint het Pesachfeest, op 31 maart is het Paaszondag. Brümmer en Benima waren uitgenodigd om er iets over te zeggen.
Vincent Brümmer heeft in 2005 een boek gepubliceerd onder de titel ‘Ultiem Geluk’. Ultiem Geluk heeft voor hem te maken met de bereidheid van God om zich met de mensen te verzoenen. Paasfeest betekent voor hem, dat de Rechter zelf bereid is de prijs te betalen voor de ongehoorzaamheid van mensen. God herstelt daarmee de liefdesrelatie die hij heeft met mensen. De band van God en mensen is er in het algemeen één die niet gebaseerd moet zijn op berekening over en weer, maar op zichzelf verliezende genegenheid.
Brümmer gebruikte in de uitzending het beeld van een lied van de Beatles, ‘Will you still feed me, will you still need me, when I’m 64’. Mensen hebben niet alleen voedsel nodig, maar mensen willen ‘gewild zijn’, ‘nodig zijn’, willen dat anderen naar hen verlangen. De zin van leven zit in dat ‘gewild zijn’, zowel voor mensen als voor God.
Rabbijn Tamarah Benima vertelde dat het joodse Pesachfeest voor haar allereerst een feest is van gezamenlijkheid, gezelligheid en ook bevrijding. Het gaat dan om bevrijding van slavernij; dat kan ook geestelijke slavernij zijn. Pesach verwijst naar de uittocht van het volk Israël uit de slavernij van Egypte. Zij herkende zich in het door Brümmer geschilderde godsbeeld, waar het gaat om iemand die een liefdesrelatie aangaat. Ze zei daarbij wel, dat ze liever geen beeld als ‘een verdrietige God’ zou willen gebruiken, omdat zo’n beeld nogal soft aan doet; God kan ook boos zijn. Beide gesprekspartners herkenden zich wel weer in een begrip voor God als ‘lankmoedig’.
Rabbijn Tamarah Benima, die als rabbijn aan drie kleine gemeenten is verbonden te weten Heerenveen, Zuidlaren en Tilburg, vertelde buiten de uitzending dat ze recent een nieuwe website heeft laten maken: www.ritueelopmaat.nl. Het gaat op de site om het aanreiken van rituelen, die door diverse religies gebruikt kunnen worden. Juist op een rite-de-passage of een scharniermoment in het leven kan een ritueel zinvol zijn. Je kunt dan denken aan een verhuizing, maar ook aan een eerste menstruatie of een huwelijk.
Prof. dr. Vincent Brümmer zei dat hij bezig is de laatste hand aan een boek te leggen over het modernisme in Zuid-Afrika tweede helft negentiende, eerste helft twintigste eeuw. Er zijn wel dergelijke boeken, maar die zijn geschreven door kerkhistorici en die zijn erg ‘event’-gericht. Brümmer vraagt door naar de motieven en argumenten van mensen, in dit geval om het confessionalisme en de mystieke benadering te typeren die in de genoemde periode in Zuid-Afrika zijn aan te wijzen.
Foto: Prof. dr. Vincent Brümmer links en rabbijn Tamarah Benima rechts.
Zie ook: www.radiokik.nl.