Het moderamen heeft een persoonlijke brief gestuurd naar koningin Beatrix en naar prins Willem-Alexander en prinses Máxima. De tekst wordt verder niet naar buiten gebracht, maar wil qua strekking het vorstenhuis dankzeggen voor de samenwerking in het verleden en naar de toekomst toe bemoedigen.
De Raad van Kerken heeft geen plannen om rond de troonswisseling bijzondere publieke activiteiten op touw te zetten. Het gaat in beginsel om een niet-religieuze verandering, zodat er voor de kerken geen expliciete verantwoordelijkheid ligt rond de dertigste april, zo is de gedachte.
Vanzelfsprekend zal er in diverse kerken voorbede worden gedaan voor de komende vorst en de scheidende vorstin. De media maken duidelijk dat er ook kerken zijn die speciale diensten beleggen. De plaatselijke Raad van Kerken in Dordrecht heeft bijvoorbeeld het initiatief genomen om op maandagavond 29 april een interkerkelijke gebedsbijeenkomst te houden. De inhoudelijke verantwoordelijkheid voor de bijeenkomst ligt bij een commissie met vertegenwoordigers van verschillende kerkelijke richtingen.
Hans Berrevoets, voorzitter van de Raad van Kerken, stelt in de pers, dat Dordrecht voor de historie en de verbondenheid tussen Nederland en het huis van Oranje-Nassau van groot belang is. ’Op de eerste vrije Statenvergadering in de refter van het Augustijnenklooster van Dordrecht, onder voorzitterschap van Marnix van Sint-Aldegonde, werd op 19 juli 1572 besloten dat Willem van Oranje weer stadhouder zou worden. In Dordrecht werd die dag, volgens historici onbedoeld, Nederland geboren’.
Op de plaats van de komende gebedsbijeenkomst op 29 april ging de prins van Oranje in maart 1574 aan het Avondmaal. In 1577 liet Willem van Oranje een dochter in de Grote Kerk dopen. Later –in 1672 en 1747– speelde Dordrecht een belangrijke rol bij de terugkeer van een Oranje als stadhouder. Daarna brachten Oranjes nog vaak een bezoek aan de Grote Kerk en het Hof.
Inhuldigingsvieringen
De predikantengroep ‘Op goed gerucht’ vraagt de achterban om op zondag 28 april in kerken in heel Nederland ‘Koningsvieringen’ te houden. Men schrijft: ‘Graag willen wij alle kerken uitnodigen, van Protestants tot Evangelisch, van Rooms- tot Oud-Katholiek, rechtzinnig of vrijzinnig, Oranjegezind of Republikeins, deze droom met ons vorm te geven, door op deze zondag op eigen wijze de inhuldiging te vieren en zo onze dromen en inspiratie voor de koning met ons land te delen’.
Men ziet de samenkomsten invulling krijgen rond de vraag: Welke dromen hebben wij als kerken voor ons land? Welke inspirerende gedachten hebben we de koning te bieden? Het predikantencollectief verzamelt verhalen, foto’s, beelden, preken etc. die in vieringen zijn gebruikt en biedt zelf ook voorbeelden voor de liturgie aan.
Toen koningin Beatrix in 1980 vorstin werd vroeg de Generale Synode van de Nederlandse Hervormde Kerk aan predikanten en kerkenraden om op passende wijze aandacht te besteden aan de troonswisseling tijdens de kerkdiensten. Lange tijd is het koningshuis in Nederland expliciet verbonden geweest met de Nederlandse Hervormde Kerk. De synode sprak in 1980 over: ‘Een hartelijk meeleven met alle wel en wee van ons vorstenhuis is alleen daarom al in onze kerk vanzelfsprekend. Wanneer wij kerkenraden en predikanten oproepen om de troonswisseling ook in de voorbede te gedenken, dan doen wij dat niet omdat wij vrezen dat dit niet spontaan zal gebeuren, maar om u te vragen dezelfde stijlvolle soberheid in acht te nemen die, naar de wens van ons koninklijk huis, ook de nationale plechtigheden zal kenmerken’.
Andere situatie
De godsdienstige situatie ligt anno 2013 anders dan in 1980, in die zin, dat prinses Máxima rooms-katholiek is. Kroonprins en prinses waren aanwezig bij de inauguratie van paus Franciscus en spraken toen ook kort met de nieuwe religieuze leider.
De plechtigheden rond de troonwisseling vinden plaats in de Nieuwe Kerk, maar anders dan de naam doet vermoeden gaat het daarbij niet om een nog voor de eredienst in gebruik zijnde kerk. De Nieuwe Kerk op de Dam is al langere tijd in gebruik als museum en ruimte voor publieke manifestaties. Het interieur doet nog wel herinneren aan de ooit hier gehouden erediensten en het praalgraf van de zeeheld Michiel Adriaansz de Ruyter is publiek te bewonderen. Drs. Henk van Hout zal als voorzitter van de Raad van Kerken onder het publiek aanwezig zijn bij de troonswisseling.
Hieronder volgt een gebed dat de predikantengroep Op Goed Gerucht op de eigen site heeft gezet als voorbeeld van een mogelijke voorbede.
Gebed voor de koning en de koningin
Wij danken U voor ons kroningspaar
Willem Alexander en Máxima,
dat zij bereid zijn de kroon te dragen.
Wij bidden hen heil en zegen toe.
Wij bidden ons kroningspaar toe:
dat zij met vreugde en veerkracht hun ambt vervullen.
Dat zij in vrede en met liefde hun werk mogen doen,
dat zo oog hebben voor het kwetsbare,
redding bieden aan de armen.
En daarbij Uw wijsheid en inzicht hun deel mag zijn.
Wij danken u voor onze koningmoeder Beatrix,
die zo lang en toegewijd ons volk diende.
Dat haar opvolgers haar waardig moge zijn.
Zo bidden wij ook om zegen voor haar.
Wij bidden U, o Koning van het leven,
om een zegen over ons koningspaar.
Dat de toekomst hen mag dragen.
Amen
Foto’s:
1. Afbeelding in het Loo van Desire van Zoghel; zij beeldt koningin Beatrix af naast prinses Máxima en geeft met de kleur blauw het statige aan en met de kleur oranje het frisse vernieuwende.
2. Afbeelding gebruikt bij Op goed gerucht.
3. Prins Willem-Alexander en prinses Máxima in de rij richting de paus; een plaatje wat eeuwenlang minder voor de hand liggend was.