De kerken herontdekken de missie. Sinds de bijeenkomst van de Wereldraad in Porto Alegre werkt de Commissie voor Wereldmissie en Evangelisatie (CWME) aan een nieuw basisdocument. De inzet toont de hernieuwde belangstelling voor de missie bij de Wereldraad van Kerken. Je kan deze ontwikkeling al herkennen in bijvoorbeeld het document ‘The Church’, waarin de kerken hun eigen identiteit omschrijven. Een eerste versie van dat rapport schreef over de kerken in ecclesiologische zin, in de laatste versie is de missiologie toegevoegd als essentieel onderdeel. Oftewel: Je kunt de kerk niet begrijpen als je de missie van de kerk buiten beschouwing laat. Daarmee keert de oecumenische beweging terug naar de gronden waarop ze ooit is gegrondvest.
Uitgangspunt voor de missiedocument is de triniteit, waarin ook de ecclesiologie is gefundeerd. Het is de liefde van de drie-enige God die zich richt op alle mensen, en die mensen inspireert om een gemeenschap van hoop te zijn. Leidend motief voor de missie is de subline: ‘Together Towards Life’. De uitwerking van dat thema doet op het eerste gezicht vertrouwd aan. Klassieke motieven van de Wereldraad keren er in terug. Het gaat onder meer om de noodzaak het leven te bekijken met de ogen van mensen in de marges; de waarde van de schepping is onder woorden gebracht en authenticiteit als basis voor de uitwerking van het geloof wordt aan de orde gesteld. De vertrouwde begrippen geven tegelijk invulling aan wat de Wereldraad verstaat onder missie.
Het Centraal Comité van de Wereldraad heeft het rapport over missie besproken op Kreta. Er waren veel reacties. Daaruit kan je afleiden dat het onderwerp leeft in de kerken. De afgevaardigde uit Albanië miste in de uitwerking de relatie tot andere religies. In een land als het zijne, waar moslims de meerderheid vormen, is het ondenkbaar dat je over de missie van de kerk spreekt zonder het element van de andere religie(s) te benoemen. Vanuit Duitsland klonken soortgelijke geluiden, zowel bisschop Martin Hein als bisschop Martin Schindehütte spraken er over. Klaas van der Kamp, adviseur vanuit de Nederlandse Raad van Kerken, vroeg om een duidelijker verwoording van het gesprek met atheïsten en geseculariseerde mensen. ‘De Triniteit kent niet alleen een immanent karakter, maar ook de oikonomia, die duidelijk maakt dat de Geest ook via de wereld kan spreken. Laten we niet te arrogant zijn als kerk, en trouwens ook niet te naïef’.
Een afgevaardigde uit Canada benadrukte dat men geen geromantiseerd beeld van het ‘healing proces’ moet maken waarvan sprake kan zijn als de missie van de kerk overtuigend overkomt op mensen in de wereld, alsof de geloofsovertuiging automatisch tot allerlei zegeningen leidt. Bisschop Peter Forster van de Engelse Kerk, haakte daar op in en vertelde dat hij de begrippen ‘dood’ en ‘gevallenheid van de schepping’ miste. Het idee dat de kerk met een heilzame boodschap eenvoudig kan aansluiten bij wat er in de wereld is te vinden, is al te simpel. Zo’n benadering gaat ten onrechte uit van een eenzijdig al te lieflijk beeld van het evangelie, aldus de Anglicaan.
De diverse opmerkingen worden meegenomen door de commissie, die de tekst bewerkt. De tekst zal in bijgestelde vorm in Busan aan de orde worden gesteld tijdens de assemblee in 2013.
Teksten
De bijeenkomst op Kreta van het Centraal Comité had vier belangrijke inhoudelijke documenten op de agenda staan, die als voorbereiding dienen voor Busan. Het gaat om:
- ‘The Church’, over de ecclesiologie (zie eerdere bijdrage op deze site);
- Rapport over de missie (zie hierboven);
- Rapport over de economie (waarover wellicht later meer op deze site);
- Verklaring over de eenheid (God’s Creation and our unity, waarover we hieronder nog even doorgaan).
We gaan in deze weergave van het Centraal Comité nog even door op het vierde document, want dat is inmiddels ook besproken. De verklaring over de eenheid heeft als titel ‘Gods schepping en onze eenheid’. Het gaat om een stand van zaken waar de kerken op dit moment staan in het zoeken naar eenheid. De verklaring is kort – vier A-4-tjes – en probeert in evenwichtig taalgebruik een conceptueel raamwerk aan te reiken voor de oecumene. Het gaat over ervaringen van diversiteit, waar men dankbaar voor is en tegelijk om de erkenning dat men nog te vaak ‘terugvalt op de eigen traditie’. Er is schulderkenning, maar ook de uitspraak: ‘De kerk als lichaam van Christus belichaamt de verenigde, verzoende en zich zelf aan het kruis offerende liefde van Christus’. Kortom: het document geeft een soort ‘state of the union / een theologische stand van zaken’.
In de tekst is één alinea dik gedrukt om er nadruk aan te geven. De tekst luidt: ‘De eenheid van de christenen, de eenheid van de menselijke gemeenschap en de eenheid van de hele schepping horen bij elkaar. In Gods plan zijn ze onafscheidelijk met elkaar verbonden. De kerk is: een voorsmaak van de nieuwe schepping; geroepen om voor de hele wereld een teken voor het leven te zijn, dat God met allen voorheeft; en een instrument om de blijde boodschap van het Rijk van God van gerechtigheid, van vrede en van de liefde te verbreiden’.
De Griekse patriarch Georgias Martelos gaf aan dat voor het eerst de eenheid en de schepping met elkaar zijn verbonden in een dergelijk document. Zoals bekend wellicht is het thema van de schepping voor orthodoxen een belangrijk onderwerp. Fernando Enns van de doopsgezinde gemeenschap gaf aan in het stuk overkoepelende begrippen te missen, zoals ‘verzoende verscheidenheid’, ‘koinonia’ en ‘verbond’. Hij stelde voor het begrip ‘just peace’ als paraplubegrip te hanteren. Hij is daarmee trouw aan zijn eigen doperse achtergrond en benoemt één van de centrale thema’s voor de bijeenkomst van Busan. Martin Hirzel uit Zwitserland vond de christologische basis onder het stuk te smal. De diverse opmerkingen worden meegenomen door de commissie om een bijgestelde tekst voor Busan voor te bereiden.
Het statement over de eenheid sluit af met een gebed. De tekst luidt:
‘Oh God van het leven,
wijs ons de weg naar gerechtigheid en vrede,
dat de gewonde wereld genezing vindt,
dat de verdeelde kerken zichtbaar één worden,
en de lijdende mensen hoop vinden
door de Ene, die voor ons bad,
en in wie we één lichaam zijn,
Uw Zoon Jezus Christus,
die met U en de Heilige Geest
leeft en regeert, één God,
nu en altijd.
Amen.
Convenant
Bijzondere inbreng bij bovenstaand thema was er vanuit de Australische kerken. De Australische kerk heeft een convenant opgesteld en diverse kerken hebben de tekst ondertekend. Met de tekst wil men de behaalde resultaten onder woorden brengen en de oecumene verder stimuleren.
Het initiatief in Australië doet denken aan de situatie in Nederland, waar de Raad van Kerken de mogelijkheid van convenanten heeft aangereikt aan plaatselijke kerken, gemeenten, parochies en raden van kerken. Ds. Carla Curlewis, secretaris-generaal van de Raad van Kerken in Australië, vertelde desgevraagd dat men in Australië het landelijke voorbeeld graag overgenomen ziet door plaatselijke en regionale verbanden van kerken. In feite gaat het in Australië om een omgekeerd model van waar in Nederland voor is gekozen.
Het Australische model benoemt allerlei onderwerpen van het kerkelijk leven. Er is een verklaring over de erkenning van de doop bediend in een andere kerk. Er is een verklaring van eucharistische gastvrijheid. Er is een verklaring over de erkenning van het ambt in een andere kerk. Er is een verklaring over de mogelijkheid om facilitaire voorzieningen van andere kerken te gebruiken. Bij elk van de onderdelen is de tekst steeds ondertekend door die kerken die kunnen instemmen met het betreffende onderdeel. De Rooms-Katholieke Kerk en diverse Orthodoxe Kerken, die net als in Nederland in Australië meedoen met de Raad van Kerken, hebben bijvoorbeeld afgezien van ondertekening van het onderdeel van de eucharistische vrijheid, maar ze hebben wel het doopgedeelte ondertekend. Bij de overeenkomsten zit een dooperkenning en het gebruik van een gezamenlijk doopcertificaat.
Foto:
1. De twee Nederlandse leden van het Centraal Comité mgr. Joris Vercammen (Oud-Katholieke Kerk) en Marloes Keller (Protestantse Kerk in Nederland), druk bezig het contact met de buitenwereld te onderhouden.
2. De Wereldraad nodigt jonge mensen uit om als steward kennis te maken met het oecumenische werk; het geeft de jongeren tegelijk een kans iets van een ander land te ervaren en als dat land aan de zee ligt, geeft dat een mooi plaatje.
3. De oud-katholieke aartsbisschop Joris Vercammen stelde in de vergadering een vraag over materiaal dat geschikt is voor het grondvlak (het was in de contekst van een mission statement). Op het moment dat hij de microfoon hanteert, verschijnt naar goed Wereldraadgebruik, zijn naam groot in beeld.
4. Ds. Tara Curlewis van de Raad van Kerken uit Australië.