Individualisering is niet per se een negatief begrip. De sociale druk die van een groep uitgaat, heeft in het verleden soms beklemmend gewerkt. In die zin kan het voor mensen ook bevrijdend zijn, dat ze minder met een monopolie van de kerk te maken hebben als het gaat om de invulling van hun leven.
AnneRuth Nieuwenhuizen heeft voor radiokik (de locale radio in Amersfoort) een vraaggesprek gehouden over individualisme en de gevolgen daarvan voor de kerk. De uitzendingen zijn ook via internet te volgen via www.radiokik.nl. Op zondag 29 april werd bovenstaand gesprek uitgezonden en is vanaf dat moment voor iedereen nog te beluisteren via de genoemde website. Het programma voor Kerken in Keistad wordt gehouden onder auspiciën van de Raad van Kerken in Amersfoort op de regionale zender (frequentie 87,5 FM, glasvezelnet 105 Mhz).
Klaas van der Kamp spreekt daarin een uurlang met de jonge afgestuurde theologe van de universiteit van Tilburg over de positie van de kerk in deze tijd. Van der Kamp wijst op het verdampen van de verzuiling en de unieke mogelijkheid om opnieuw positie te kiezen en als kerk je te positioneren. Hij geeft daarbij aan dat een 360-graden-positionering, zoals hij dat noemt, minder voor de hand liggend is en wijst op de noodzaak keuzes te maken en rekening te houden met het meer netwerkachtige karakter van de samenleving. ‘We staan midden in een unieke periode’, meent Van der Kamp, ‘waarbij we op geheel nieuwe wijze levensbeschouwing en kerk met elkaar invullen’.
In zo’n samenleving, meent Van der Kamp, is het als kerken nuttig zowel de horizontale programmering als de onderlinge coördinatie goed in de gaten te houden, precies zoals dat in omroepland gebruikelijk is. Wat de horizontale programmering betreft is het van belang op zelfde momenten in de week terugkerende activiteiten aan te bieden. Hoewel het hem vanuit zijn verantwoordelijkheid voor oecumene soms niet uitkomt, heeft hij dan ook begrip voor de keus van de Rooms-Katholieke Kerk om op een vast moment op zondagochtend ergens in de parochie een eucharistie te willen aanbieden. Wat de onderlinge afstemming betreft zoals de omroepen die via de zendercoördinator laten verlopen wijst de algemeen secretaris van de Raad op de noodzaak als kerken veel meer dan in het verleden activiteiten onderling af te stemmen als je gehoord wilt horen in het geheel van de samenleving en onderling elkaar wilt versterken.
Presentatrice Nieuwenhuizen gaat verder in op het thema ‘kwetsbaarheid’, volgens Van der Kamp een gegeven waarin geloven en anders-gelovigen elkaar vinden. Hij meent dat de kerken kunnen bijdragen in die kwetsbaarheid door een bedding te bieden van vertrouwen en acceptatie. Hij refereerde daarbij aan een recent werkbezoek aan de Christelijke Gereformeerde pionierskerk in Amsterdam – Noord, waar men oude theologische hangijzers laat rusten om juist vanuit het evangelie dicht bij mensen te staan en vanuit onderling vertrouwen nieuwe initiatieven ruimte te gunnen.
Het gesprek handelde over de individualisering. Volgens Van der Kamp groeit er een generatie op in West-Europa die sterk geconcentreerd is op het hier en nu en weinig van een eigen geschiedenis wil weten. ‘Er groeit een generatie op met een sterk lineair tijdsbeeld, waarbij men het verleden anonimiseert of vergeet’. Men ervaart het verleden als ballast en leeft in de veronderstelling dat men daardoor meer vrijheid in het hier en nu geniet en men onderschat het risico dat men tegelijk het zicht op de doorgaande lijn naar de toekomst onvoldoende kan verwoorden.
Hij noemde het belangrijk dat de kerken aansluiting zoeken bij de netwerkstructuur van de samenleving. Mensen hebben een misschien wel aangeboren behoefte aan gezamenlijke beleving van spiritualiteit, maar de vorm waarin ze die behoefte inhoud gegeven is veel gevarieerder dan vroeger. Het heeft geen zin en getuigt van weinig tijdsbesef om dat te ontkennen. Hij refereerde aan en groep jonge mannen die onlangs een survival heeft gehouden in Schotland onder het motto de vierde musketier te willen zijn. Het was een combinatie van een pelgrimstocht en een overlevingstocht, waarbij het motto ‘Eén voor allen en allen voor Eén’ direct aansluit bij het geloof in Christus. De deelnemers beleven enkele dagen het kerkzijn in deze groep en zoeken daarna weer in andere contexten hun beleving van kerk en gemeenschapszin.
Foto: thematische foto van het onderweg zijn.