Het thema ‘vrouwen’ is nooit helemaal weg geweest, maar de laatste maanden kan je gerust zeggen dat de museumwereld idolaat is van het onderwerp. Zwolle, Hattem, Echt, Amersfoort, binnenkort Utrecht. Zo maar een paar plaatsen waar het thema een prominente plek heeft in de collectie.
Het Stedelijk Museum in Zwolle combineert twee verrassende invalshoeken. Vrouwelijke kunstenaressen anno 2011 presenteren onder de titel ‘She me’ een boeiend beeld van de vrouw in deze tijd. Het museum plakt er verschillende werkwoorden aan: ‘leiden, verleiden, verheerlijken, seksueel beleven’. Veel woorden, maar in ieder geval niet het woord ‘slachtoffer zijn’. Een zelfbewust beeld van vrouwelijke kunstenaren die weten waar Eva de vruchten haalde.
Als verrassende spiegeltentoonstelling brengt het museum beelden geschilderd door mannen uit de eeuwen voorafgaand aan de twintigste eeuw. ‘Vrouwen door mannenogen’ heet de expositie. Groter contrast is nauwelijks denkbaar. Vrouwelijke portretten, partner van een adellijke man, bijna een collectief symbool komt naar voren van zedelijkheid, vroomheid en gezinsvorming. Toelichtende teksten leggen uit dat bloemenkransen, bloemen, sinasappels – ja wat eigenlijk niet – symbool staan voor kuisheid. Een enkele dame heeft een bijbeltje in de hand om spiritualiteit te verbeelden. De tentoonstelling is tot en met 18 september in het museum aan de Melktmarkt te zien.
Hattem
Zij die nog even willen doorborderen op het thema kunnen haast te voet zich begeven naar de naburige vestingstad Hattem. Tot en met 29 oktober is daar in het Voerman Museum de thema-expositie ‘Krachtvrouwen’ te zien met werken van Jo Koster en Bé Thoden van Velzen; twee vrouwen die de vorige eeuw indruk maakten. Jo door in de wereld van toen als vrouw naar onder meer Parijs te reizen. Ze is geraakt door het postimpressionisme. Terug in Nederland vestigde ze zich eerst in Laren en kwam later in Hattem wonen. “Een eigenwijze vrouw met pit”, aldus Linda Trip, de directrice van het museum.
Bé Thoden van Velzen toonde haar kracht in de tweede wereldoorlog. Zij weigerde te werken voor de Duitse bezetter en daardoor kreeg ze bijna geen opdrachten meer. De veelzijdige kunstenares kreeg na afloop van de oorlog enkele bijzondere opdrachten: zij maakte de verzetsmonumenten in Zelhem, Aalten en Texel. Veel van haar kleinere werk is te zien in het Voerman Museum in Hattem.
Echt
Tot nu toe gaat het om tijdelijke exposities. In Limburg heeft het thema ‘vrouw’ een structurele plek. Het museum van de Vrouw is te vinden in Echt (Limburg). Het laat de geschiedenis van de vrouw zien door de eeuwen heen. Daarbij wordt een beeld geschetst van de verschillende rollen van de vrouw in gezin en samenleving.
Amersfoort
Wie dit allemaal nog te profaan vindt en puur voor religie gaat, kan naar Amersfoort. Met een katholieke inborst wordt de tentoonstelling ‘Maria, idool van alle tijden’ gepresenteerd. Maria is al wellicht de bekendste vrouw ter wereld. Ze is niet alleen de moeder van Jezus, maar voor rooms-katholieken, oud-katholieken, orthdoxen ook bemiddelaar, oermoeder, troosteres en beschermster. Museum Flehite in Amersfoort laat haar in al deze facetten gloreren. Aan de hand van kunst, objecten, foto’s en film wordt haar verhaal, en dat van de mensen die zij beroert, in beeld gebracht. Bij de tentoonstelling heeft Museum Flehite het eenmalige glossy tijdschrift Maria gemaakt. Op www.idoolvanalletijden.nl is meer over de tentoonstelling te lezen en is ook het activiteitenprogramma te vinden.
Het is niet toevallig dat de persoon van Maria in Amersfoort breder voor het voetlicht wordt gehaald. Maria is sinds 1444 prominent aanwezig in de verhalen van katholieken in de stad. Nadat er een wonder rond een sober Mariabeeldje plaatsvond, werd de stad een belangrijke bedevaartplaats. Een nagebouwde kapel, het originele mirakelboek, pelgrimstekens, middeleeuwse muziek, objecten en kunst geven de sfeer van destijds weer. Zelfs na de verbodsbepalingen bij de Hervorming van 1579 vond er in Amersfoort een stille omgang plaats. Een traditie die door toegewijden in ere wordt gehouden.
Fotobijschriften:
Afbeeldingen van het Stedelijk Museum in Zwolle met aan de ene kant werk van moderne vrouwen, onder wie Karin Bos met de titels ‘Demolition girl’ en een fragment van ‘Heksenkring’ en aan de andere kant het klassieke beeld, zoals het door mannen is geschilderd met de vrouw in het centrum van het gezin, en met de symbolen van een bijbeltje (spiritualiteit) en een appel (kuisheid).