Het aantal abonnees van Oecumenisch Bulletin is in enkele jaren tijd verdrievoudigd en ligt op ongeveer zevenduizend inmiddels. De populariteit van de uitgave heeft te maken met de belangstelling voor de oecumene, die nog wel eens wordt onderschat in Nederland.
De nog steeds groeiende belangstelling heeft wellicht ook te maken met het feit dat het blad gratis wordt aangereikt, waarbij de kosten worden gedekt uit een jaarlijks gevraagde vrijwillige bijdrage. Er zijn relatief veel mensen die daarbij een hoger bedrag schenken dan de kosten vragen om op die manier de verspreidingswijze te kunnen handhaven.
Door de aanblijvende groei van abonnees neemt ook het aantal mensen dat reageert op de teksten toe. De redactie heeft daarom besloten op de website een rubriek te openen waarop een groot aantal van de reacties een plek krijgen. Mensen kunnen er ook een boodschap achterlaten, zodat het tegelijk een soort extra platform creëert.
Opvallend is de breedte van de reacties wat betreft de laatste uitgave van Oecumenisch Bulletin. Soms heb je een toevloed aan reacties op één artikel, waarin blijkbaar de waarheid geforceerd is weergegeven. Maar mensen die hun mening gaven over de meest recente versie reageren op zeer uiteenlopende onderwerpen.
Lokale omroep
Op pag. 9 staat een artikel met als kop ‘Lokale radio aanjager oecumene’. Daarin wordt een inventarisatie gegeven van enkele plaatsen met als strekking dat programmamakers lokaal vaak kerkdiensten uitzenden en muziekprogramma’s. De religieuze uitwerking fungeert vaak als een stimulerende factor voor de oecumene. Ds. Arie Romein, onder meer bekend binnen de Protestantse Kerk als scriba van de Provinciale Kerkvergadering van Gelderland, maar inmiddels al weer enige jaren met emeritaat, reageerde vanuit Ede. Hij schrijft onder meer:
Dezer dagen ontving en las ik het Bulletin van de Raad van Kerken. Een helder en informatief orgaan, dank daarvoor. Als jarenlange eindredacteur van de Lokale Omroep Ede (EDE FM) las ik met interesse de bijdrage ‘Lokale radio aanjager oecumene’ op p. 9. Ik wil daar even op reageren.
U stelt dat wij als plaatselijke programmamakers vooral lokaal georiënteerd zijn en dat er weinig contact is met andere programmamakers. Ik proef daarin een lichte kritische toon. Als dat zo is, dan is mijn reactie: die lokale oriëntatie wordt van ons ook verwacht. Voor bovenplaatselijk radiowerk bestaan de regionale en landelijke programmamakers. Mocht u bedoelen dat lokale omroepen gebruik zouden kunnen maken van de expertise en ervaring en zelfs producten van bovenplaatselijk niveau, dan is mijn ervaring niet zo positief. Wij zochten enkele jaren geleden ondersteuning van de Regionale Omroep Gelderland (waar ik nota bene jarenlang in het algemeen bestuur zat), wat toch niet tot enige serieuze samenwerking leidde; die bleef eenmalig. Ook een poging producten te krijgen of te lenen van de EO voor onze muziekprogramma’s leed schipbreuk.
U vermeldt EDE FM in uw artikel als vermeldend de programma’s ‘Orgelklanken’, ‘Kerkvenster’ en ‘Zingend Geloven’. In hoeverre is er in deze programma’s sprake van ‘aanjager oecumene’, uw onderwerp? Wel, heel bescheiden, maar toch. Zelf redigeer ik ‘Kerkvenster’, een informatieprogramma van een uur over christelijke en kerkelijke onderwerpen. Wij brengen wekelijks een interview met een belangwekkend persoon uit de regio Ede c.a. ( 110.000 inwoners) over een breed terrein. Onze gasten komen uit het ruime palet van kerken en chr. groeperingen hier. Elke week spreekt een gast een 5 minuten-column uit over een maatschappelijk onderwerp of een actuele gebeurtenis, vaak op landelijk gebied, maar soms (liever) op plaatselijk vlak. We bespreken maandelijks een actueel boek en hebben één keer per maand een redactiegesprek met een gast over wat ons getroffen heeft in de pers op het gebied van kerk, geloof en samenleving. Ook brengen we lokaal nieuws op ditzelfde terrein. Wij wisselen onze programmadelen af met muziek en zang, klassiek, vooral echter ook nieuwe kerkmuziek. ‘Kerkvenster’ gaat uit de de Stichting Lokale Omroep Ede en is onafhankelijk, maar heeft qua inhoud en uitstraling een oecumenisch karakter. Naar wij hopen jaagt dat bij luisteraars enig oecumenisch besef aan! Het wordt uitsluitend door vrijwilligers gerund, zonder enige financiële tegemoetkoming.
Dwang
Op pagina 12 en 13 heeft de redactie een tekst geplaatst die vanuit de Raad van Kerken en het Contactorgaan Moslims en Overheid en de Koptisch Orthodoxe Kerk is aangeboden aan de ambassadeur uit Egypte. Daarin worden teksten geciteerd uit zowel de christelijke als de islamitische traditie. Het gaat om een Bijbelwoord van 1 Petrus 2, 23 (‘Hij werd gehoond en hoonde zelf niet, hij leed en dreigde niet, hij liet het oordeel voer aan hem die rechtvaardig oordeelt’). En het gaat om Soera 2: 256 (‘In de godsdienst is geen dwang’). Dr. J. C. Hanekamp uit Zeeland reageert:
Mijn dank voor ‘bulletin 12011’. Op blz. 12 las ik tot mijn verwondering het kopje ‘in de godsdienst is geen dwang’ Soera 2: 256. Deze soera heb ik vaker gelezen waarbij dan steevast wordt opgemerkt dat de Islam een vreedzame godsdienst is. Daaruit blijkt hoe onnadenkend er wordt omgegaan met de Koran. Er is een anecdote van een sheikh die tegen zijn niet-moslimse bezoekers altijd zegt dat Koran en Bijbel zo op elkaar lijken. Als ze dan ‘ja inderdaad’ zeggen, weet hij zeker dat ze beide boeken niet gelezen hebben, en dus recruteerbaar zijn.
Nu verscheen er op 7 september 2002 in de Belgische krant ‘Het Laatste Nieuws’, een interview met dr Urbain Vermeulen hoogleraar islamkunde en klassiek Arabisch. Hij kreeg de volgende vraag voorgelegd: Is de islam een onverdraagzame godsdienst of niet?
Vermeulen: “Er is een vers dat zegt ‘er is geen dwang in de godsdienst’, maar een Duits geleerde heeft zwart op wit aangetoond dat het vers geen uiting is van verdraagzaamheid. Het is een uiting van onmacht van de profeet Mohammed om zijn wil op te leggen …”.
Naderhand toen zijn woorden weerklank vonden veranderde zijn houding. Soera 9: 29 maakt dat duidelijk: “Bestrijdt diegenen onder de mensen van het Boek, die in Allah noch in de laatste Dag geloven, noch voor onwettig houden wat Allah en Zijn boodschapper voor onwettig hebben verklaard, noch de ware godsdienst belijden totdat zij de belasting met eigen hand betalen, terwijl zij onderdanig zijn”.
Personalia
Meer naar achterin de uitgave neemt de redactie steevast onder de rubriek ‘Personalia’ de berichten op van persoonlijke mutaties. Er stond ook iets over Jan Jorrit Hasselaar. Dr. Boudewijn Sjollema, bekend van onder meer het Programma ter Bestrijding van Racisme van de Wereldraad, reageerde daarop vanuit Zwitserland met een zekere kwinkslag.
In het laatste nummer van het Bulletin (no.1, 2011), staat in de rubriek “Personalia” (blz 19) dat Jan Jorrit Hasselaar of zelfs “Nederland weer een oecumenische inbreng in het centrum van de oecumene krijgt”. Ik vermoed dat ook Hasselaar het er mee eens zal zijn dat het eerder andersom is: Hasselaar zal zeker profiteren van het oecumenische leven op Bossey en nieuwe inzichten krijgen die hij hopelijk daarna deelt met de oecumene in Nederland. Misschien is het goed dit toch even te signaleren.
Smalle oecumene
Helemaal achterin de uitgave staat altijd een column. Er zijn enkele mensen die om de beurt daarvoor schrijven. Mijnke Bosman was dit keer aan de beurt. In overleg met de redactie werd gekozen voor de vraag: Kunnen kerken niet vaker een bredere coalitie aangaan met andere kerken dan nu het geval is? Aanvankelijk was de tekst toegespitst op the Passion. Maar in onderling overleg werd – zoals ook de bedoeling vanaf het begin was – de setting verbreed en de redactie maakte de kop: ‘Oecumene op zijn smalst’. Het is goed om iets van die voorgeschiedenis te kennen, omdat Jan de Vries er ook naar haakt. Jan de Vries is geestelijk verzorger/vertrouwenspersoon/trainer Sherpa Consult in Eemnes. Hij schrijft:
Beste MB, De titel van uw column vind ik treffend: Oecumene op z’n smalst.
U verwijt anderen dat de Raad van kerken niet betrokken is bij wat zij organiseerden. Waarom bent u er niet gewoon blij mee? Wie maakt de Raad nu tot concurrent in plaats van medestander? Ik denk dat u dat zelf doet.
In ieder geval zou u zich beter zelf tot de mensen of organisaties in kwestie kunnen richten in plaats van iets òver ze te beweren. Dat zou misschien effect hebben. Deze column verandert niets aan de situatie.
Sterker nog: ik vind dat u het beeld van de kerk van onderling kibbelende mensen versterkt.
Ik ben maar een gewone lezer. Ik ben geestelijk verzorger voor mensen met een beperking. Werk op de rand van de kerk. Met heel veel mensen die die kerk niet eens van binnen kennen. Ik denk dat de kerk heel veel goeds heeft uit te delen. Maar ik voel me zelf ook vaak over de rand geduwd door dingen in de kerk die er niet toe doen.
Christologie
Op pag. 10 vraagt de redactie van Oecumenisch Bulletin nadrukkelijk om reacties. Het gaat om het thema ‘Christologie in de interreligieuze ontmoeting’. Op de website hebben mensen als dr. Karel Blei, ds. Dick Stap en ds. Henk Kuyk hun visie gegeven. De theoloog Ronald van Schouwen reageerde daarop.
Geïnteresseerd in de christologie sloeg ik uw bulletin op bij dit onderwerp. Met de christologie en de daarmee verweven Triniteitsleer zitten we in het hart van ons geloof, dus bij iets wat we niet kunnen en niet zouden moeten willen opgeven. Anders dan ds. Stap zie ik geen enkele reden waarom die bereidheid er wel ineens zou moeten zijn bij de interreligieuze dialoog. Wat je als christen wel kunt doen is zo vindingrijk in tegemoetkomendheid te zijn als ds. Blei; in mijn woorden: als er in een ander geloof een inzicht bestaat dat spoort met (de kern van ) het christelijk geloof, erken dat dan voluit.
Dat ds. Stap ds. Klei hierop aanvalt vind ik even ergerlijk als onterecht. Ds. Klei neemt het meest tegemoet komende standpunt in dat nog met een overtuigd zijn van ons eigen geloof te verenigen is. Overigens, wat ons geloof ook mag zijn, het is in elk geval een levensovertuiging. Verandering vasn levensovertuiging komt voor, maar zoiets overkomt een mens; een mens daarentegen die al vòòr de daloog bereid is zijn overtuiging op te geven, hèèft in feite geen levensovertuiging.
Ook Gerke Gerkema, emeritus-predikant, reageert op de teksten.
Naar aanleiding van Bulletin 1,2011 het volgende: Hoor,Israel: De HEER,onze God, De HEER is Een en maakt EEN, Zo beleef ik sinds Sibiu-2007, en deelname aan de viering van het loofhuttenfeest in datzelfde jaar het Sjema.
Het licht van Christus schijnt over allen, en Gods Geest verenigt ons in een grote veelvormigheid .
De Ene geeft leven.
Totalitaire regiems daarentegen trekken energie naar zichzelf toe en dwingen ons tot dodelijke uniformiteit. Symbool daarvan is Ceasescu,s bouwwerk in Boekarest.
Sorry, dat ik minder dan 450 woorden gebruik.
Hopelijk kunnen jullie toch iets met deze gedachten van een emeritus predikant.
Wilt u als lezer reageren op één van bovenstaande stukken? Dat kan. De reageermogelijkheid is geopend. Misschien is het handig als u als titel het kopje meegeeft van het onderdeel waarop u reageert. Dat maakt het voor latere lezers gemakkelijker om de rode draad vast te houden. Het gaat dus om de kopjes: Lokale omroep, dwang, personalia, smalle oecumene en christologie.