Onderaan deze pagina vindt u een hieronder verwijzingen naar teksten die zijn uitgesproken bij herdenkingsbijeenkomsten. Hieronder volgt een gebed gemaakt door ds. Perla Akerboom-Roelofs om het bombardement op Nijmegen te gedenken en vervolgens bewerkt voor algemener gebruik.
Ouder materiaal voor voorgaande jaren vindt u onder het gele kopje organisatie; vervolgens ‘archief’ kiezen: suggesties 4/5 mei 2009 of suggesties 4/5 mei 2008
De lezingen van Cantate passen mooi bij het thema van bevrijding, o.a. de OT lezing Deuteronomium 4,32-40 : bevrijd uit Egypte; verder 1 Joh. 3,18-24 : elkaar liefhebben en Johannes 15,1-18 : vruchten dragen.
Het Nieuwe Liedboek heeft suggesties voor Bevrijdingsdag (op p. 1607):
Lied 72, 114, 124, 126 (zie ook de a-versies), en de liederen 708, 709, 736, 946, 994.
Gedenken 1940 – 1945
GEBED om VERZOENING en GEDENKEN
Goede God
Geef ons de moed en kracht om te gedenken
en in herinnering te roepen wat in oorlogstijd
met ons is gebeurd; met mannen, vrouwen en kinderen……..
VADER, VERGEEF HET
Geef ons de moed en kracht, om de onmacht, woede en haat,
die muren optrekt tussen mensen, te overwinnen;
dat onze woonplaats een plek van vrede mag zijn,
waar wij veilig mogen wonen.
VADER, VERGEEF HET
Geef ons de moed en kracht om dankbaar te zijn,
dat onze huizen weer zijn opgebouwd,
zoals al die steden, die uit de as zijn herrezen,
dat in onze gemeenschap verzoening en vergeving mag zijn.
VADER, VERGEEF HET
Geef ons de moed en kracht om aan een ieder
die in onze gemeente en in haar omgeving woont,
van welke afkomst of geloof dan ook, compassie, medeleven te tonen.
VADER, VERGEEF HET
Goede God,
Geef ons de moed en kracht om te vergeven
en niet te vergeten, dat ieder mensenleven, hoe kort ook,
een geschenk is uit Uw hand, God.
Dat wij zo met elkaar in dankbaarheid mogen gedenken:
STILTE
VADER, VERGEEF HET
Sterk onze harten en heel oude en nieuwe wonden.
Vergeef ons allen, God, Vader,
door Jezus Christus, onze Heer
AMEN
Ds. Perla Akerboom-Roelofs, februari 2015
(bewerkt)
ZINGEN BIJ 5 MEI
Vanwege het lustrumjaar ’70 jaar bevrijding’ zal er weer veel aandacht zijn voor 5 mei: Bevrijdingsdag. Kunnen koren daar ook iets mee? Willem Blonk draagt enkele mogelijkheden aan.
Lied van de vrijheid
Kijkt U eens op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei met deze link: http://www.4en5mei.nl/4_en_5_mei/praktische_informatie/viering_organiseren/lied_van_de_vrijheid U krijgt het volgende te lezen:
‘Het feest op de Nationale Viering van de Bevrijding is niet compleet zonder muziek. Vrijheid geef je door, net als muziek. Muziek verbindt mensen met elkaar. Vandaar dat het Lied van de Vrijheid is geschreven door Thé Lau, voormalig frontman van ‘The Scene’. De bedoeling is dat iedereen het Lied van de Vrijheid met elkaar deelt. Niet alleen bekende artiesten, maar juist ook koren en bands in het land kunnen het lied uitvoeren. Om koren te ondersteunen die het Lied in het repertoire willen opnemen, stelt het Nationaal Comité 4 en 5 mei de bladmuziek, teksten en muziekbestanden kosteloos beschikbaar. Het Lied is geschikt voor verschillende soorten koren en bands. Er zijn partituren beschikbaar voor Fanfare, Orkest, Brassband en Harmonie. Voor koren is de muziek uitgewerkt in eenstemmig met piano tot vierstemmig met elektrische gitaar, orgel, elektrische bas en drums.’
Ik heb al veel plezier beleefd aan dit nu 10 jaar oude lied en vele koorleden met mij. In de open lucht, of in het kader van een Bevrijdings-, dan wel Koningsdagconcert in een zaal of kerk. Ter illustratie een systeem uit het driestemmige arrangement, heel geschikt voor een jongerenkoor met wat minder mannenstemmen en ook niet zo’n krachtige laagte.
Op de site is het lied ook te beluisteren, aanstekelijk gezongen door een soliste.
Uit het Liedboek
In het in 2013 gepresenteerde Liedboek staat in het register op pagina 1607 een negental suggesties onder het kopje ‘Bevrijdingsdag’. De eerste betreft de ‘Koningspsalm’, Psalm 72. Natuurlijk is er een relatie tussen de goede koning en het vieren van vrijheid! In de koorbundel van het Liedboek vinden we een nieuwe zetting van de Geneefse melodie voor driestemmig vrouwenkoor. En de gloedvolle versie van Oosterhuis/Löwenthal met het refrein ‘Voor kleine mensen is hij bereikbaar, hij geeft hoop aan rechtelozen, hun bloed is kostbaar in zijn ogen, hij koopt hen vrij uit het slavenhuis’. De ondanks het wat reciterende karakter heerlijk meeslepende muziek, met begeleiding van piano en fuit ad libitum, maakt deze psalm ook geschikt voor een bijeenkomst met een seculier karakter: het woord ‘God’ komt er ook niet in voor. Wel is het voor de goede verstaander duidelijk dat de goede koning iets van God, iets van Jezus toegedicht kan worden.
Het voert te ver om ze alle negen te bespreken, maar ik kom ook ‘Als vrijheid was wat vrijheid lijkt’ weer tegen, eveneens een lied met een bredere dan de expliciet kerkelijke toepassingmogelijkheid. Ik besprak het al uitgebreid in Vocaal 2014 -3 in het artikel ‘Het koor en het Liedboek – 6’.
Twee wel voluit kerkelijke liederen met dankbare koorzettingen wil ik even voor het voetlicht brengen. Het eerste is ‘Nooit lichter ving de lente aan’ van Ad den Besten en Willem Vogel. De tekst ademt doorlopend het besef ‘Wat is er toch gebeurd, hoe is het mogelijk geweest’ in relatie tot de Tweede Wereldoorlog: ‘…dat wij de vijand niet herkenden, in opstand tegen U, het meest in eigen hart en geest.’ (uit strofe 4). Mensen met historisch besef weten dat op de eerste zondag na de Bevrijding in 1945 J.H.Miskotte in de Nieuwe Kerk in Amsterdam preekte over ‘Gods vijanden vergaan’. Dat wordt in dit lied geciteerd, maar het mogelijk triomfalistische ervan wordt in het hele lied zeer gerelativeerd, zodat we ‘…verheugd maar huiverend verstaan…’. Hier het eerste systeem van de koorzetting van dit lied:
‘Voor hen die ons regeren’, lied 994, is een gebed tot God waarin de noties uit Psalm 72 waarover ik hierboven al iets zei, terugkomen. Zorgzaamheid, vredeswil en het niet luisteren naar ‘de stemmen van het bloed’ komen in vier strofen van de twintigste-eeuwse Rotterdammer Tom Naastepad onder woorden. Bijzonder is dat de tekst op noten van Heinrich Schütz staat, op de koorzetting van ‘Wohl denen die da wandeln’, een homofone zetting van het eerste vers van Psalm 119. Niet alleen muzikaal, maar ook spiritueel een mooie dwarsverbinding: immers, als machtigen en sterken zó leven, kan het de vrijheid van het Koninkrijk niet ver weg zijn!
Koren zingen samen
5 mei is ook een heel mooie gelegenheid om koren samen te brengen. Ook daar zijn stukken voor geschreven. Ik bedoel, om werkelijk sámen te zingen en dus niet volgens het geijkte ‘het ene koor het podium af, het andere er op’. Bij Kerk en Vrede verscheen in 2012 ‘Put Peace into each other’s hands’, met als ondertitel ‘A Cantata for Peace’. Componist Aart de Kort schreef dit werk voor solo, koor- en samenzang, met begeleiding op orgel en piano. De Engelse tekst is van Fred Kaan, waarbij het eerste deel in het Nederlands wordt gezongen, vertaald door Jan Marten de Vries.
In dubbelkorigheid, hoogte en complexiteit van harmonieën is het geen kinderachtig stuk, maar voor een koor met wat ambitie wél heel dankbaar. Goed denkbaar ook is het om een kinderkoor in te zetten, dat eenstemmig zingend de koraalachtige delen voorzingt en meezingt. Zo eindigt het werk, ik schat het op 10 minuten, heel feestelijk met samenzang (met voor de sopranen een mooie descant voice!) op de tekst ‘…in love make peace, give peace a chance, and share it like a treasure.’ Op www.kerkenvrede.nl is het stuk te bestellen.
Ook bij uitgeverij Gooi & Sticht vind ik verwijzingen naar Bevrijdingsdag voor kinderkoor gecombineerd met gemengde koren: bijvoorbeeld de ‘Litanie Land van beloften’, waarin drie koren bijna twintig minuten lang op pakkende muziek zingen over het beloofde land van vrede en daarbij in enkele langzame delen ook het lijden op de weg ernaartoe aangrijpend tot klinken komt. Ook dit werk gaat uit van combinatie met samenzang door Allen, maar dat is niet onmisbaar. De tekstschrijver van deze litanie, Harrie Wouters – ruim aanwezig in het nieuwe Liedboek overigens – schreef ook een mooie spreektekst voor 5 mei die afgewisseld kan worden door een korte, vrolijke acclamatie voor kinderkoor, en later Allen: ‘Vandaag gaan we vieren, we danken en dansen, vandaag gaan we vieren, want ieder is vrij.’ Beide titels komen uit de bundel ‘Zing, adem, zing’.
Te Deum Laudamus
En, last but not least: zing een ‘Te Deum’. Een eeuwenlange traditie bij gebeurtenissen van nationaal belang. Uit Engeland is veel moois te halen, niet alleen uit de barok en met orkest – kijk bij Händel in de KCZB-bibliotheekcatalogus -, maar ook met orgel- of pianobegeleiding. Bijvoorbeeld het beknopte Te Deum in C van Benjamin Britten uit 1935 of het Winchester Te Deum uit 2005 van John Rutter. Veel inspiratie gewenst – het wereldgebeuren de goede kant op zingen, het kán!
Willem Blonk