Kerken werken op dit moment voor 20 procent samen en doen 80 procent apart. In 2025 zullen die verhoudingen precies anders om liggen. Kerken zullen het overgrote deel van hun toerusting, pastoraat, publiciteit en beleidsplanning gezamenlijk opzetten.
Dat stelde Klaas van der Kamp bij de aftrap voor de Oecumenische Zeeuwse Kerkendag, op 23 september bij het Leger des Heils in Middelburg. De kerkendag zal over een jaar worden gehouden in de Zeeuwse hoofdstad, op 25 september 2010. Tijdens de opening stelde de algemeen secretaris van de Raad van Kerken de vraag aan de orde hoe de kerk er in 2025 zou uitzien.
Naar zijn mening kan men kiezen uit twee modellen. Of men neigt naar een gesloten, heilig huis, waar men als geloofsgemeenschap op zichzelf leeft. Of men kiest voor een open kerkmodel, waarbij men bewust het gesprek met de samenleving zoekt.
Van der Kamp sprak zijn voorkeur uit voor het tweede model. Daarmee sluit de kerk aan bij het evangelie, dat in Handelingen 2 duidelijk gericht is op verstaanbaarheid voor de hele bewoonde wereld. Het gespreksmodel met de samenleving sluit aan bij hedendaagse marketinginzichten. Of het nu gaat om de promotie van melk, fruit of een televisiezender: steeds is er een eenduidige boodschap. Wil de kerk uit het vaarwater van de stigmatisering en het onbegrip van de wereld blijven, dan zullen de geloofsgemeenschappen samen moeten optrekken.
Van sluitpost naar uitgangspunt
Volgens Van der Kamp kunnen kerken plaatselijk veel meer samenwerken dan tot nu toe gebeurt. Hij stelde dat pastores nu vaak programma’s opstellen en dan aan het einde van de programmering de vraag stellen of er op onderdelen nog samenwerking mogelijk is. Meestal resulteert dat in een enkel programma-onderdeel waarop de oecumene aan de orde komt. Een catechesegroep gaat bijvoorbeeld een avond naar een naburige kerk. Van der Kamp meent dat de samenwerking niet langer een bloeiende sluitpost moet zijn, maar een operationeel uitgangspunt. Hij nam de catechese als voorbeeld en stelde dat onderdelen als het godsbeeld, het gebed en de geloofsbelijdenis heel gemakkelijk samen kunnen worden gegeven. De kerken in Europa hebben zich daar ook toe verplicht bij het afsluiten van Charta Oecumenica in 2001. Ze spreken daarin uit zich samen sterk te willen maken voor het getuigenis. En Charta zegt dan: ‘Daarvoor is een groter engagement en uitwisseling van ervaringen in catechese en pastoraat nodig in de plaatselijke gemeenten en parochies’.
Van der Kamp ging in op het thema ‘Heilige Huisjes’. Hij betoogde dat gelovigen voorzichtig moeten zijn om een vorm heilig te verklaren. God maakt zich in de bijbel in zeer wisselende vormen bekend, nu eens via de sterren (Abraham), dan via een tent (Israël in de woestijn), dan via een tempel (Salomo), dan via een boekrol (in ballingschap), dan via een mens (Jezus Christus). De wisselingen tonen de flexibiliteit van God. En maken een mens voorzichtig en geven vertrouwen. Van der Kamp citeerde Joseph Ratzinger die bij de bede ‘uw naam worde geheiligd’ onder meer waarschuwt: ‘Wij kunnen Gods Naam voor ons karretje spannen en zo het beeld van God misvormen’.
Energie terugwinnen
De Zeeuwse Raad van Kerken had diverse pastores gevraagd om op specifieke thema’s aan te geven in hoeverre er verdere samenwerking mogelijk is. Aan de orde kwamen onder meer: spiritualiteit, milieu, dialoog met andere godsdiensten, jongeren en gastvrijheid. Er werden allerlei suggesties gedaan om de thema’s verder inhoud te geven op de kerkendag in 2010. ‘Laat jongeren zelf hun programma samenstellen’, ‘Kunnen we niet de energie die we verbruiken op die dag terugwinnen met fietsen of iets dergelijks?’, ‘Laten we leren van het Leger des Heils hoe je de boodschap naar buiten kunt brengen’ (ingebracht door iemand van een ander kerkgenootschap).
Tijdens de bijeenkomst werd een nieuwe website gelanceerd: www.kerkendagzeeland.nl. Als afsluiting bracht men een lied ten gehore dat speciaal geschreven en gecomponeerd is voor de Oecumenische Kerkendag volgend jaar. We citeren een paar strofen: ‘In een land pal op de wind wordt gezongen over vrijheid. Weet waar vrijheid mee begint: Liefde, eerbied en verlangen. Licht wordt hoop – vol opgevangen door de ogen van een kind’. En het refrein: ‘Zee, land, wolken boven water, zie hoe ver de hemel gaat: God heeft elk het licht gegeven. Deel verlangend van het leven dat in ’s hemels Naam bestaat, dat in ’s hemels Naam bestaat. Eén couplet van het lied is op YouTube te beluisten: Zeeuws kerkendaglied. Het is opgenomen, zodat gemeenten vast kunnen oefenen.
Foto’s: impressies van de startbijeenkomst in het spiksplinternieuwe gebouw van het Leger des Heils in Middelburg.