Ik heb wel wat moeite met het begrip ‘kerk’. Ik ken de kerk vooral als een groep van mensen die het over heel veel dingen oneens zijn met elkaar. Dat zei Femke Halsema van Groen-Links bij een debat georganiseerd door verschillende kerken in Utrecht over de economische recessie.
Op de stelling dat de kerken een leidinggevende rol zouden moeten spelen in het economische debat, reageerde ze terughoudend. ‘Trek dan als kerken eerst het CDA maar eens hardhandig aan het jasje’, formuleerde ze. Vervolgens gaf ze aan van de kerken een positieve bijdrage te verwachten juist waar het gaat om de inbreng van immateriële waarden zoals solidariteit.
Klaas van der Kamp, secretaris van de Raad van Kerken, noemde het geen probleem dat de christenen onderling nogal eens van mening verschillen. ‘Waar wrijving is, kan glans ontstaan’, zei hij, mits het echte debat wordt aangegaan. Hij noemde het een noodzakelijkheid dat kerken zich met het economische debat bemoeien, omdat het evangelie qualitate qua iets is van de hele mens. Politiek is daarbij gewenst, omdat vele items al in een vroeg stadium beslist worden door een politieke keus, aldus de secretaris.
Femke Halsema ging in haar bijdrage uitvoeriger in op haar recent verschenen boek ‘Geluk! Voorbij de hyperconsumptie, haast en hufterigheid’. Ze somberde dat de wereld met drie crisissen te maken heeft: een financiële crisis, een voedselcrisis en een klimaat- annex kredietcrisis. De drama’s zijn ontstaan door menselijk falen. Ze pleitte voor een terughoudender levensstijl. ‘Waarom zou je je mobieltje al weggooien na een half jaar, terwijl het toestel nog best een paar jaar meekan’. Ze brak een lans voor een ander economisch systeem, onder meer gebaseerd op gebruik van duurzame energie.
Ze ging niet zo ver om iedere vorm van groei af te zweren. ‘We hebben consumptie nodig, ook voor het instandhouden van de collectieve voorzieningen. Maar laat economie een middel zijn’.
Ook Klaas van der Kamp pleitte voor een bewuste stijl van leven. Hij sloot aan bij de vastentijd, een fenomeen dat tot voor enkele jaren vooral in de Rooms-Katholieke Kerk invulling kreeg. Maar op de website van de Protestantse Kerk is nu ook een pleidooi te vinden ‘om het bord in deze tijd maar halfvol te scheppen’, aldus de secretaris. ‘Het aardige is dat de kerken ook hierin naar elkaar toegroeien’. Hij noemde de vastentijd een ‘monument in de tijd’, in de lijn van bijbelse monumenten als de sabbat, het sabbatsjaar en het jubeljaar, bedoeld ‘om het geweten niet te laten lijden aan geheugenstoornis’.
Klaas van der Kamp hekelde de privatisering, waarbij de samenleving zich in toenemende mate uitlevert aan de principes van winstbejag. De globalisering vraagt om een nieuw begrippenkader om de samenleving te duiden. Voor de Raad van Kerken zijn dat woorden als ‘oecumene / saamhorigheid’, ‘gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping’. Die begrippen hangen ook met elkaar samen. ‘Als General Motors vanwege de instortende energieprijzen de miljarensubsidie van de overheid gebruikt om weer benzineslurpende bolides te maken, kunnen de pinguïns op de Zuidpool hun zwarte jasje uittrekken’. Zowel Femke Halsema als Klaas van der Kamp benadrukten dat zo omstreeks het jaar 2015 er een punt gepasseerd wordt waarna milieumaatregelen nog onvoldoende effect kunnen sorteren.
Klik hier voor de bijdrage van Klaas van der Kamp.
Foto Femke Halsema