‘Ruim 11 miljoen euro hebben de kerken in ons land vorig jaar besteed aan individuele hulpverlening. De hulp ging vooral naar alleenstaande ouders met kinderen, mensen zonder betaald werk, asielzoekers, ouderen en chronisch zieken en gehandicapten’.
Dat schrijft Ineke Bakker, directeur van Oikos en eerder algemeen secretaris van de Raad van Kerken op de website http://www.nieuwwij.nl. Ineke schrijft verder: ‘Onderzoeken naar het maatschappelijk rendement van lokale kerkgemeenschappen geven indrukwekkende scores te zien. En dat, terwijl het overgrote deel van het werk door vrijwilligers wordt gedaan. Een geweldige prestatie’.
‘Bovendien laten de kerken het meestal niet bij hulpverlening, maar zetten zij armoede ook op de agenda van lokale en landelijke overheden. Mgr. Muskens mocht in 1996, na zijn uitspraak dat “als je zo arm bent dat je niet meer kunt leven, je een brood mag weghalen uit de winkel”, zijn opwachting maken in het Torentje bij de toenmalige premier Wim Kok. Vervolgens hebben heel wat kerkelijke delegaties om de tafel gezeten met ministers en/of staatssecretarissen van Sociale Zaken, om te pleiten voor verhoging van uitkeringen, voor verbetering van de positie van chronisch zieken en gehandicapten en om aan te dringen op concrete oplossingen voor de honderdduizenden kinderen die in Nederland in armoede leven. De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) heeft vele lokale kerkelijke gemeenten en parochies gestimuleerd om zich niet alleen met praktische hulpverlening bezig te houden, maar zich ook te mengen in het politieke debat over lokale armoede’.
Wereldwijd
‘Ook de armoede wereldwijd ontgaat de kerken niet. Via officiële kerkelijke kanalen, maar ook dankzij talloze particuliere initiatieven van individuele gelovigen of lokale geloofsgemeenschappen, gaan er jaarlijks vele miljoenen euro’s naar organisaties en mensen die opkomen voor de belangen van armen in ontwikkelingslanden en hun hulp bieden. Ook bij deze internationale hulpverlening zijn de kerken niet tevreden met een louter charitatieve rol. Ze laten op internationale fora hun stem duidelijk horen: bij de Verenigde Naties, de Wereldbank en op het World Social Forum, om maar een paar voorbeelden te noemen.
Kortom, armoede in Nederland en wereldwijd staat hoog op de agenda van de kerken en er gebeurt veel. Valt er dan helemaal niets te klagen?’
Verrijking
‘Ja, toch wel. Want hoewel er regelmatig campagnes zijn gevoerd tegen verarming én verrijking, is de aandacht voor verrijking in de kerken beperkt gebleven. Op de een of andere manier is het voor kerken in hoge-lonenlanden gemakkelijker op te komen voor armen in eigen land en wereldwijd, dan om kritisch te kijken naar de eigen (inkomens)positie. De Wereldraad van Kerken bood in de jaren zeventig van de vorige eeuw kerken met leden uit de middenklasse de mogelijkheid om 2% van het totale kerkbudget te storten in een ontwikkelingsfonds. De gedachte daarachter was dat zo een rechtvaardige herverdeling van de middelen zou plaatsvinden. Inmiddels is de fondswerving bij KerkinActie verschraald tot oproepen om voor 15 cent per dag een kind te helpen. De dimensie van sociale gerechtigheid en herverdeling staat onder druk. En daarmee ook de gezamenlijke verantwoordelijkheid van armen en rijken om te werken aan rechtvaardiger structuren. Armen, door zich niet neer te leggen bij de bestaande verhoudingen; rijken, door strategieën voor herverdeling te ontwikkelen en uit te voeren. Pleidooien daartoe van de Wereldraad van Kerken of de World Alliance of Reformed Churches kwamen eigenlijk niet verder dan kritische vragen van kerken uit het Zuiden, waarmee de kerken in het Noorden geen raad wisten. De respons was doorgaans moeizaam en bescheiden’.
Kredietcrisis
‘De huidige kredietcrisis lijkt op het eerste gezicht niet het beste moment om de notie van sociale gerechtigheid weer naar voren te halen. Anderzijds is nu óók in het rijke Noorden duidelijk zichtbaar hoezeer menselijke hebzucht slachtoffers maakt. En dat geeft een pleidooi voor bijvoorbeeld een ‘Greed Line’ (een ‘graailimiet’) ineens perspectief. En pastorale aandacht voor de rijken lijkt mij ook nodig. Want je zult maar veel te grote bonussen geïncasseerd hebben of via slinkse wegen veel geld hebben verdiend, of leven met het besef van een verdampt vermogen. De boodschap van Jezus aan de rijke tollenaar Zacheüs biedt een mooi model om kerk te zijn op de Amsterdamse Zuidas en in Wallstreet in tijden van crisis’.