Is het wel verstandig om te blijven steken in een zoekspiritualiteit? Of zou je beter kunnen uitgaan van een woonspiritualiteit?
Dat kwam aan de orde bij het werkbezoek van een delegatie van de Raad van Kerken aan de Remonstrantse Broederschap op maandag 26 januari 2009. Zoals bekend bezoeken mensen van de Raad de diverse (lid)kerken. Namens de Remonstranten waren aanwezig Jan Hendriks lid van de Commissie tot de Zaken en verantwoordelijk voor samenwerking en oecumene, secretaris ds. Tom Mikkers en raadslid ds. Foeke Knoppers. Ook prof. dr. Marius van Leeuwen was aanwezig. Hij is hoogleraar van het Remonstrants seminarium en vice-voorzitter van de Raad.
De spiritualiteit in de huidige cultuur is wel getypeerd als een zoekcultuur. Veel spirituele speurders spannen zich in bij het relishoppen. Het betreft een individueel proces. Je kunt er allerlei vragen bij bedenken. De Remonstranten stellen die vragen. Ze houden er zelfs een speciaal debat over met Herman Vuijsje en Greteke de Vries. Dat debat vindt plaats op 13 februari in Amersfoort. Het antwoord blijkt uit het thema van de dag: ‘Stop nou ‘ns met dat zoeken!’
De website is voor steeds meer mensen de eerste kennismaking met een kerk. De Remonstrantse Broederschap geeft daarom de eigen website een aantrekkelijk uiterlijk. Dat wordt gewaardeerd. Er komen zelfs reacties van mensen uit Australië die zich willen aansluiten.
De Remonstranten doen ook mee met Zinweb. Dat is een website van verschillende vrijzinnige organisaties. En men is zich bewust van imago-opbouw. Dat blijkt uit de aanzet voor het beleidsplan getiteld: ‘Een uithangbord, een nieuwe weg en een grotere voordeur’. De titel verraadt dat men zowel inhoud als vormgeving bij de overwegingen betrekt.
In het gesprek werd uitvoerig stilgestaan bij de koers in de oecumene. De Remonstrantse Broederschap is vanaf het begin één van de kerken die de oecumene uitdraagt. De agenda van de Remonstranten heeft in het verleden mede de agenda van de Raad van Kerken gestempeld. In het gesprek ging het over de oecumenische agenda voor de toekomst; en over de noodzaak om inspiratie en ruimte te bieden aan de oecumene op plaatselijk vlak; en over de wenselijkheid om de oecumene niet te zeer vanuit individualisme te vullen. In het kader van dat individualisme werd ook gesproken over de evangelicals en de pentecostals.
De Remonstrantse Broederschap is een kerkgenootschap met circa 6500 leden en vrienden. Er zijn zo’n 47 gemeenten. Daaronder is een aparte gemeente van jongvolwassenen, ‘Arminius’ geheten. De Remonstrantse Broederschap heeft relatief veel intelligentsia onder haar leden. Nog steeds vind je onder de leden diverse hoogleraren en gepromoveerde mensen. Naast prof. dr. Marius van Leeuwen, verbonden aan het seminarium, heb je namen als prof. dr. Johan Goud (gepromoveerd op Levinas en Barth), dr. Tjaard Barnard (gepromoveerd op de Remonstrantse Broederschap in de periode 1850 tot 1940), en dr. Johannes Tromp (gespecialiseerd in de apocriefen en pseudepigrafen van het Oude Testament); om er een paar te noemen. Prof. dr. H.H. Roessingh, overleden in 1925, behoort tot de prominente theologen uit het verleden.
Hoewel de Remonstrantse Broederschap tot de non-credial-churches behoort, heeft het convent van predikanten een belijdenis geformuleerd en aangeboden aan de algemene vergadering van bestuur. Deze heeft de tekst in dankbaarheid aanvaard. De tekst krijgt daarmee niet de status van een dwingende tekst die onderschreven moet worden alvorens men bij de kerk wil horen. Het is de verwoording van het geloof in een bepaalde tijd, een vuurtoren, een baken, een foto. Twee keer eerder hadden de Remonstranten een belijdenis opgesteld. In 1940 werd een geloofsbelijdenis geformuleerd. De allereerste belijdenis van de Remonstranten is opgesteld in 1621. Vanaf het begin ging aan de belijdenis een pre-ambule vooraf. Daarin wordt uitgelegd dat de tekst niet bindend mag worden uitgelegd. De tekst van de nieuwe belijdenis is populair. Het behoort tot de items die het meest worden bezocht op de website van de Remonstranten. De tekst luidt:
Wij beseffen en aanvaarden
dat wij onze rust niet vinden in de zekerheid van wat wij belijden,
maar in verwondering over wat ons toevalt en geschonken wordt;
dat wij onze bestemming niet vinden in onverschilligheid en hebzucht,
maar in wakkerheid en verbondenheid met al wat leeft;
dat ons bestaan niet voltooid wordt door wie we zijn en wat we hebben,
maar door wat oneindig groter is dan wij kunnen bevatten.
Door dit besef geleid, geloven wij in Gods Geest
die al wat mensen scheidt te boven gaat
en hen bezielt tot wat heilig is en goed,
opdat zij, zingend en zwijgend,
biddend en handelend,
God eren en dienen.
Wij geloven in Jezus, een van Geest vervulde mens,
het gelaat van God dat ons aanziet en verontrust.
Hij had de mensen lief en werd gekruisigd
maar leeft, zijn eigen dood en die van ons voorbij.
Hij is ons heilig voorbeeld van wijsheid en van moed
en brengt ons Gods eeuwige liefde nabij.
Wij geloven in God, de Eeuwige,
die ondoorgronde liefde is, de grond van het bestaan,
die ons de weg van vrijheid en gerechtigheid wijst
en ons wenkt naar een toekomst van vrede.
Wij geloven dat wij zelf,
zo zwak en feilbaar als wij zijn,
geroepen worden om
met Christus en allen die geloven verbonden,
kerk te zijn in het teken van de hoop.
Want wij geloven in de toekomst van God en wereld,
in een goddelijk geduld dat tijd schenkt
om te leven en te sterven en om op te staan,
in het koninkrijk dat is en komen zal,
waar God voor eeuwig zijn zal: alles in allen.
Aan God zij de lof en de eer
in tijd en eeuwigheid
Amen
Foto boven: De website van de
Remonstranten laat een fototentoonstelling zien. Daarop deze foto.
Foto onder: van links naar rechts Marius van Leeuwen, Tom Mikkers, Foeke Knoppers en Jan Hendriks.