Het gaat in de oecumene om verzoende verscheidenheid en om nieuwe allianties om de krachten te bundelen. Dat is het thema waarover prof. dr. Anton Houtepen een lezing houdt in het kader van de Week van Gebed voor de Eenheid van de Christenen, op woensdag 21 januari in de St. Jan in Maastricht. Het initiatief van de Raad van Kerken in Maastricht is één van de vele initiatieven die in het kader van de Week van Gebed plaatsvinden.
We vertellen er iets meer over omdat het affiche van Anton Houtepen ook iets zegt over de stand van zaken in de oecumene op dit moment. De Raad van Kerken Maastricht noemt hem ‘de eminence grise van de oecumene’. Als geen ander vermag hij woorden te geven aan de paradigma-wisseling die zich voltrekt bij de kerken en in de oecumene.
Mensen die verantwoordelijkheid dragen in de kerken ontdekken het belang van een duidelijk profiel van hun eigen gemeenschap. Sociologen wijzen op een religieus marktmechanisme: mensen kiezen voor kerken met een duidelijk en aansprekend profiel en dat vinden ze eerder bij kleine groepen dan bij grote kerkverbanden, eerder bij nieuwe kerkvormen dan bij eeuwenoude tradities. Vanzelfsprekend hebben deze ontwikkelingen ook consequenties voor de oecumenische beweging.
De eenheid waarom het in de oecumenische beweging te doen is, legt minder accent bij uniformiteit, kerkfusie of een universele en centrale organisatie. Meer nadruk komt te liggen op het dienen van de ene, heilige God en van de ruimte voor de verschillende sporen om Hem te dienen. De oecumene van de toekomst zal daarom sterker uitgaan van de reeds door deze God gegeven eenheid. Deze eenheid wordt ook door vele mensen gezocht, van de diaconale werkers tot de politici, van vluchtelingen tot beleidsmatige bruggenbouwers. Steeds weer gaat het om de verzoenende verscheidenheid en om het voortgaande gesprek met elkaar, de conciliaire gemeenschap of de communion of communions.
Houtepen pleit in dat kader voor nieuwe allianties. Hij gunt daarbij ruimte voor de Geest van God, die via de diverse kerken, migrantengemeenschappen, seculiere bewegingen zijn eigen gang door de wereld maakt. Hij pleit daarbij voor moedige vormen van gastvrijheid en dialoog van christenen. Gedoopten in Jezus’ naam zijn daarbij geroepen hun bijna volledige eenheid – bevestigd in vele overeenkomsten de laatste 50 jaar – zichtbaar te maken. Zij zullen elkaar ‘de hand van de koinonia niet weigeren bij de maaltijd van de Heer’, aldus Walter Assmann, voorzitter van het Centraal Comité in een recent gesprek. Zij willen bondgenoot zijn van allen die zich laten gezeggen door ‘het appel van God in het gelaat van de andere mens’ (Levinas).
De bijeenkomst op 21 januari in de St. Jan aan het Vrijthof in Maastricht begint om 19.30 uur met een vesper, aansluitend om 20.00 uur houdt Anton Houtepen zijn lezing.