De kerkmuziek heeft zich sinds Bach vooral melodieus ontwikkeld. De componisten werkten met een orgel of een keyboard. Daardoor is het verwerken van ritme onderbelicht gebleven. In de Iona-gemeenschap proberen we beide hersenhelften aan te spreken.
Woorden van die strekking sprak John Bell, een van de toonaangevende leiders van de Iona-community uit Glasgow. Hij gaf een workshop bij de presentatie van de nieuwste Nederlandse bundel ‘Opstaan’, zaterdag 22 november in Ede. Bell refereerde aan de Presbyteriaanse traditie in Schotland, die een redelijk voorspelbare melodielijn heeft. ‘Het is alsof je 150 vrouwen in hetzelfde corset perst’. Door zijn reizen over de hele wereld proberen Bell en zijn collegae de ritmische lijn steviger een plaats te geven in het geestelijke lied.
De inspiratie komt van over de hele wereld, vertelde Bell. ‘Het Britse imperium heeft jarenlang Brits gedachtegoed over de hele wereld verspreid, maar we maken nu de omgekeerde beweging’. En zo is er materiaal vanuit Zuid-Afrika, Mexico en talloze andere plaatsen met een tape in Schotland terechtgekomen en daar gemixed met de klassieke Keltisch aandoende sound.
De teksten laten zien dat men bijbelse achtergronden en actuele thema’s met elkaar verbindt. Bell liet een tekst zien waarin het contact met andere godsdiensten onder woorden is gebracht. ‘Jezus kreeg bij zijn geboorte cadeaus van mensen uit Irak. Het langste gesprek dat Hij voert in de bijbel is met een Samaritaanse, wij zouden zeggen: een Palestijnse, vrouw. De hele as van het kwaad was onder zijn contacten te vinden’.
In een nog niet gepubliceerd lied is onder meer de volgende tekst te vinden:
Did Jesus Christ, the faithful Jew,
claim God was patron of just a few
content te keep with a chosen race
and to limit heaven’s embrace?
Do we presume the Muslim mind
what Buddhists claim or what Hindus find
Is purely human in design,
quite detached from the Divine?
Bell noemde de menselijkheid van de tekst belangrijk. Op Eurovisie-songfestivals zoeken tekstschrijvers en componisten naar een algemene sound en tekst. In Iowa probeert men juist het heil te verwoorden vanuit concrete situaties. Hij vertelde van het overlijden van een baby. Daarop sluit de tekst aan:
Lord, in your arms you cradle all creation
We rest and place our baby beyond death,
Believing that she now, alive in heaven,
Breathes with your breath.
Op de vraag vanuit de zaal hoe men in Nederland jongeren bij de muziek zou kunnen betrekken adviseerde Bell om ze vooral te leren van muziek te genieten. Verder noemde hij het belangrijk dat ze vertrouwen hebben in hun eigen mogelijkheden en teksten durven te zingen.
Enkele koren uit de protestantse gemeente Houten hebben een CD ingezongen. Ze waren zaterdag aanwezig en lieten enkele liederen horen, waaronder het themalied ‘Opstaan’. Een strofe daaruit:
Opstaan, kerk, en durf voorop te gaan,
en stem, muziek te zijn die wordt verstaan.
Jij bent een teken van de tijd die komt,
een zee van vrede, alle haat verstomt.
Lange leve God, zijn boodschap lenen wij,
leve de liefdesduif, de Geest maakt vrij!
Leve de Zoon, zijn woord, zijn wil biedt hoop:
samen met hem loopt hier geen weg meer dood.
Een deel van het koor zal acte de présence geven tijdens de oecumenelezing van de Raad van Kerken op 23 januari 2009.
De nieuwe bundel bevat 48 liederen van de Iona-gemeenschap in een Nederlandse vertaling. De meeste liederen zijn afkomstig uit het werk van de Wild Goose Resource Group in Glasgow en uit de vieringen in Iona Abbey. Daarnaast zijn er bijdragen uit andere landen en nieuwe liederen uit Nederland. De Raad van Kerken kreeg het eerste exemplaar van de meerstemmige bundel aangeboden. De liederen dragen immers een sterk oecumenisch karakter. In de bundel zijn ook bijdragen opgenomen van mensen die een rol spelen in de oecumene van de Raad, zoals Gert Landman (voorzitter van de projectgroep Vieren) en Roel Bosch (voorzitter van het Oecumenisch Leesrooster). Verder komen de bijdragen vanuit diverse kerken met mensen als Desirée van der Hijden en Andries Govaart vanuit de rooms-katholieke traditie en protestanten als René Silvis en Teun Kruijswijk Jansen, de laatste behoorde tot de inspirators van de vertalingen van het eerste uur.
Het materiaal is uitgebracht bij Gooi & Sticht. Het is in de winkel te koop. Er is een eenstemmige editie, een meerstemmige editie en een CD.
Fotobijschriften:
Boven en midden: John Bell
Onder: een deel van het koor uit Houten dat ook bij de Oecumenelezing zal zijn