Gerechtigheid moet steeds meer invulling krijgen vanuit de ervaringen in de arme landen. Vanuit die visie heeft Geesje Werkman, lid van de projectgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken in Nederland en beleidsmedewerker van de Protestantse Kerk in Nederland, deelgenomen aan een conferentie in Rio de Janeiro. Het ging om uitbouw van het programma ‘Towards just and inclusive communities’, een thema dat terug zal keren bij de grote oecumenische ontmoetingen in 2009 (Kreta), 2010 (Edinburgh), 2011 (Kingston, Jamaica).
Geesje is net terug uit Brazilië. “We hebben ons bezonnen op het thema gerechtigheid, om tot een nieuwe visie te komen vanuit de ervaringen van inheemse volkeren uit de hele wereld”. De gerechtigheid wordt benaderd vanuit de gemarginaliseerden uit de gehele wereld. Armen bepalen wat gerechtigheid inhoudt. En we beraden ons op de mogelijkheid om de kerken nog meer inclusieve gemeenschappen te laten zijn, die denken en handelen vanuit de loyaliteit met de mensen zonder helper.
Professor Glaucio Soares, socioloog aan een universiteit in Rio, maakte indruk op de groep. Hij liet zien wat de gevolgen zijn van een bepaalde huidskleur. Het enkele feit dat je wordt geboren met een andere huidskleur levert ongelijkheid en uitsluiting op. Soares ging vervolgens in op de toename van geweld in Rio. Hij meent dat er verband is tussen geweld en de lage levensstandaard.
Professor Dwight Hopkins,theoloog aan de Universiteit van Chicago, ging in op gerechtigheid vanuit de internationale machtsstructuren. Sinds de val van de muur en de disintegratie van de Sowjet-Unie is de USA de enige grootmacht. Het neoliberalisme maakt de dienst uit. De vrije markt is een toverwoord. Er zijn machthebbers en er zijn mensen die het zonder privileges moeten doen. Hoe verhoudt zich dit alles tot Gods gerechtigheid?, zo stelde Hopkins.
Bij de oriëntatie hoorde ook een bezoek aan Belford Roxo, een jeugdgevangenis in Rio. In deze gevangenis zitten jongeren tussen 12 en 18 jaar een straf uit. Ze zijn veroordeeld voor diefstal, drugsbezit, geweld, moord. De meeste jongeren zijn van Afro-Braziliaanse afkomst, uit arme gezinnen, uit wijken waar geweld hoogtij viert. Sinds een twee jaar wordt in de gevangenis geprobeerd de jongeren zoveel mee te geven dat ze kunnen ontsnappen uit de ellende waarin ze opgroeien. De jongens zijn aanstichters van geweld, maar op een bepaalde manier zijn ze ook slachtoffers van een structuur.
Daarnaast zijn er de slachtoffers van hun geweld, niet alleen de persoon wie te maken heeft gehad met de agressie, maar ook de familie daarachter.
Tijdens de conferentie bracht iemand een parafrase in op Psalm 23. Het is een psalm van David opnieuw verteld vanuit het perspectief van een slachtoffer. Het is gemaakt door een Dalit theoloog uit India, aanwezig in Rio, daar ook gemaakt, nadat de dichter gehoord had hoe christenen tijdens haar verblijf in Brazilië thuis, in de provincie Orisse (India), opnieuw te maken hadden gekregen met moordpartijen en kerkverbrandingen.
Is the Lord is my Shepherd? I shall want you now
You promised me to make me lie down in green pastures; but why these saffron attacks on us,
You promised me to lead me still waters; but why this rain of fire on us,
You promised me to restore my soul; but now we have to run to save our lives and soul
You promised me to lead me in right paths; but why are we pathless hiding in jungles
Lord all this for we bear your name?
We are walking thro’ the darkest valley,
Come now O Lord our Shepherd to rescue us
I fear all evil now with trauma and fear
Come now O Lord our Shepherd to comfort us
Are you with me?
We need your rod to shield us now
And your staff to guide us
Will you prepare a table before us?
Where peace and reconciliation is mediated between us and those attacked us
We are waiting for your anointing of peace
May our cups of agony be replaced with your cups of comfort
You promised that goodness and mercy would follow us
Is it for sure?
If so we need it for all our community for all the days of our lives
Let our burnt houses and churches are re-built, so that we continue to dwell in them