Het is te hopen dat het gesprek tussen Oud-Katholieke en Rooms-Katholieke theologen wordt geïntensiveerd. Woorden van die strekking sprak drs. Henk van Hout, voorzitter van de Raad van Kerken in Nederland bij de wijding van Dirk Jan Schoon tot bisschop in de Oud-Katholieke Kerk in Haarlem op 29 juni. Op speelse wijze gaf hij daarbij aan dat twee bisschoppen in één stad herinnert aan de verdeeldheid tussen de kerken. “Het aloude principe van ‘één stad, één bisschop, één kerk’ uit de eerste drie eeuwen van het christendom houdt ons een oecumenische spiegel voor.”
Hieronder volgt de complete tekst van drs. Henk van Hout:
Geachte monseigneur Schoon,
Zojuist bent u gewijd tot bisschop van Haarlem in de Oud-Katholieke Kerk, als opvolger van mgr. Wirix – of ‘bisschop Bert’ zoals we in de Raad van Kerken altijd zeiden. Als voorzitter van de Raad van Kerken mag ik u – en uw kerk – hierbij namens de Raad en de gezamenlijke kerken van harte feliciteren en u kort toespreken. Want als ik uw aartsbisschop mgr. Vercammen mag geloven weet een bisschop van een katholieke kerk zich ‘getrouwd’ met het hele Volk van God en niet alleen met een bepaald, confessioneel deel ervan. In die zin hebben alle christenen er vandaag een nieuwe bisschop bij, of ze dat willen of niet.
Is een bisschopswijding in zichzelf oecumenisch van betekenis, tegelijk herinnert de aanwezigheid van twee bisschoppen in dezelfde stad ons ook aan de bestaande verdeeldheid tussen de kerken. Het aloude principe van ‘één stad, één bisschop, één kerk’ uit de eerste drie eeuwen van het christendom houdt ons een oecumenische spiegel voor. Het confronteert ons met het uiteengaan van het christendom en met de breuk tussen kerken, tot op de dag van vandaag. Daarom is het van belang ons bewust te blijven dat een diocesane bisschop een verantwoordelijkheid en taak heeft niet enkel naar de eigen gelovigen toe maar naar heel de christenheid. Alleen zo kan tot uiting komen dat het bisschopsambt niet bedoeld is als teken van verdeeldheid maar als teken en bewerker van eenheid.
Tegen deze achtergrond spreek ik graag mijn waardering en dankbaarheid uit voor de inzet van de Oud-Katholieke Kerk binnen de huidige oecumenische beweging van Wereldraad en Raad van Kerken. Van meet af aan en met overtuiging heeft uw kerk daarin haar partijtje meegeblazen. Ik noem hier de namen van mgr. Kok, mgr. Glazemaker, mgr. Vercammen en mgr. Wirix. Dat geeft vertrouwen dat ook u zich voor het herstel van de eenheid zult willen inzetten. Noblesse oblige.
De Oud-Katholieke Kerk heeft overigens binnen de oecumenische beweging altijd een bijzondere positie ingenomen. De keuze voor een synodaal-episcopale kerkstructuur deelt uw kerk niet enkel met de kerken van de Anglicaanse traditie maar ook met de oosters-katholieke kerken die geünieerd zijn met de kerk van Rome. Daarnaast heeft uw kerk de laatste eeuw goede oecumenische banden opgebouwd met de protestante kerken, in eigen land maar ook over landsgrenzen heen. En laten we juist vandaag niet vergeten dat er historisch en theologisch nog altijd sterke verwantschap is met de Rooms-Katholieke Kerk in leer, kerkorde en liturgie. Het is te hopen dat het gesprek tussen oud- en rooms-katholieke theologen en bisschoppen ook in ons land voortgezet en geïntensiveerd zal worden.
De oud-katholieke traditie ligt u, mgr. Schoon, na aan het hart, zeker gezien het feit dat u in 2004 promoveerde op de dissertatie ‘Van bisschoppelijke Cleresie tot Oud-Katholieke Kerk. Bijdrage tot de geschiedenis van het katholicisme in Nederland in de 19e eeuw’. Binnen de oecumene delen we met u de fascinatie voor het erfgoed van de Oude Kerk, de ongedeelde kerk van de apostelen en van de eerste eeuwen. Maar met u delen we ook de passie om als kerken een vreugdevolle boodschap te hebben aan en voor de huidige wereld. Juist van een bisschop wordt verwacht dat hij in zijn ambt een doorverwijzing is naar God en Zijn menslievendheid. Moge u zo uw ambt vervullen als bruggenbouwer tussen God en de mensen en tussen mensen onderling. Gedachtig de roemruchte woorden van onze gemeenschappelijke kerkvader Augustinus, eeuwen geleden maar nog altijd actueel: “voor u ben ik bisschop, met u ben ik gelovige”.
Binnen de Raad van Kerken zijn wij eigenlijk niet zo scheutig met cadeau’s bij feestelijke gelegenheden. Toch wil ik u – als teken van verbondenheid in oecumenicis – een klein symbolisch geschenk overhandigen. Het is een eenvoudig stenen kruis van de kunstenares Annemie Konings naar een ontwerp van Dom van der Laan, architect van de zogeheten Bossche School. Het kruis verwijst naar ons gemeenschappelijk fundament in Jezus Christus die wij als God en Heiland belijden, Alpha en Omega.
Moge Gods zegen op uw ambt en werk rusten, mede ten dienste van de hele oecumene.