Namens het Humanistisch Verbond en de Raad van Kerken schreven Robbert Bodegraven en Coen Wessel over de toekomst van ‘gewortelde kinderen’ naar aanleiding van het kerkasiel in Kampen. “De kern van deze zaak raakt aan principes die gedeeld worden door zowel het Humanistisch Verbond als de kerken: rechtvaardigheid, verbondenheid en het belang van menselijke waardigheid.”
Weet jij nog wat je deed toen je 14 was? Waarschijnlijk ging je naar de middelbare school, voetballen met je team in de avond of tijd doorbrengen met je vrienden. De wereld lag aan je voeten. Voor de 14-jarige Ariana Babayants is dat helemaal anders. Zij en haar familie brengen nu 100 dagen door tussen de muren van de Open Hof-kerk in Kampen. Niet omdat ze daar woont, maar omdat uitzetting naar Oezbekistan dreigt voor haar en haar familie. Ze krijgt daar kerkasiel.
Het verhaal van Ariana raakt ons niet alleen omdat het schrijnend is, maar omdat het ons confronteert met een fundamentele vraag: welk asielbeleid zijn wij bereid te verdedigen als het neerkomt op de levens van kinderen? Hier botsen twee werelden: een wetgeving die geen rekening houdt met kinderen en een diepgeworteld gevoel van solidariteit. Het kerkasiel in Kampen is meer dan een daad van bescherming; het is een daad van hoop, een statement dat laat zien dat er alternatieven zijn. Minister Faber reageerde onlangs dat ze gaat wachten totdat de familie Babayants naar buiten komt. Coördinator van het Kerkasiel Herman Stomphorst reageerde met: ‘Dat is hoopvol, daar wachten wij ook op. Dit zal mogelijk zijn zodra minister Faber met een rechtvaardige oplossing komt.’
Gewortelde kinderen
In 2019 is er vanuit kerken en humanistische organisaties contact geweest met de toenmalige Staatssecretaris van Justitie over de problematiek van kinderen van vluchtelingen die al lange tijd – vaak langer dan vijf jaar – in Nederland wonen en dreigen te worden uitgezet. Het zijn kinderen voor wie Nederland een vanzelfsprekende omgeving van is geworden. Ze zijn georiënteerd op Nederlandse scholen, op de Nederlandse cultuur, hebben Nederlandse vrienden en spreken vaak alleen met hun ouders een andere taal. Zij zijn de zogeheten ‘gewortelde kinderen’. In 2019 is voor deze kinderen een eenmalige pardonregeling afgesproken. Daarbij werd de discretionaire bevoegdheid van de staatssecretaris naar de IND verplaatst en zegde de staatssecretaris toe zich in te spannen dat er niet opnieuw een groep gewortelde kinderen zou ontstaan.
Helaas zijn er nu opnieuw enkele honderden kinderen in Nederland die al lange tijd hier verblijven en geworteld zijn, en die naar een voor hen onbekend buitenland dreigen te worden uitgezet. Tot nu toe zijn er geen duidelijke wettelijke regels voor deze kinderen ontwikkeld. Deze kinderen moeten de mogelijkheid krijgen om in Nederland te kunnen opgroeien en opbloeien. Uitzetting van deze kinderen is inhumaan. Bovenal moet in de wetten en regels rond vluchtelingen veel meer het belang van kinderen verankerd worden, zodat hun belangen explicieter gehoord en gewogen worden in de asielprocedure. Zo zou Nederland ook kunnen voldoen aan het vereiste uit het kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties. Op andere juridische terreinen zien we dat in toenemende mate rekening wordt gehouden met de belangen van kinderen.
Het ligt voor de hand om ook op het terrein van het asielrecht die ontwikkeling door te zetten. Nu de minister het voornemen heeft om de wetten en regelingen rond vluchtelingen te wijzigen liggen er kansen om de rechten van kinderen veel duidelijker in de wet te verankeren.
Recht en humaniteit
De kern van deze zaak raakt aan principes die gedeeld worden door zowel het Humanistisch Verbond als de kerken: rechtvaardigheid, verbondenheid en het belang van menselijke waardigheid. Het is geen zaak die gaat over links of rechts in de politiek. Het gaat om kinderen die hier geworteld zijn, met een leven vol vriendschappen, scholen en dromen. Het idee dat zij gedwongen worden te vertrekken naar een onbekend en onveilig land is een schoffering van deze waarden.
Het kerkasiel stelt ons de vraag: voor welke waarden staan we als samenleving? En hoe zorgen we ervoor dat ons beleid deze waarden weerspiegelt? Of je nu gelovig bent of humanist, we delen een diepe overtuiging dat gewortelde kinderen niet meer moeten worden uitgezet.
Robbert Bodegraven, directeur van het Humanistisch Verbond
Coen Wessel, algemeen secretaris Raad van Kerken in Nederland
Dit opiniestuk verscheen eerder in de Volkskrant.