Van 11 t/m 22 november is de wereld in Bakoe bijeen voor klimaattop COP29. Marijke van Duin – sinds 2000 lid van de klimaatwerkgroep van de Wereldraad van Kerken – volgt de top op de voet en schrijft over haar bevindingen.
De eerste dag van COP 29 is min of meer voorbij. Dat wil zeggen – de gesprekken gaan altijd verder achter gesloten deuren, zelfs ’s nachts. Tijdens de plenaire openingszitting hield de nieuwe COP-voorzitter, Azerbeidzjani Mukhtar Babayev, een lange toespraak waarin hij zijn verwachtingen uiteenzette: meer ambitie, meer actie, meer financiën.
Als voorzitter kon Babayev niet het achterste van zijn tong laten zien, maar de volgende spreker maakte dat meer dan goed. Simon Stiell, uitvoerend secretaris van het secretariaat van de UNFCCC (foto), zei botweg dat gebrek aan klimaatactie wereldwijde instabiliteit en verlies van levens zal veroorzaken, en de wereldeconomie op de knieën zal brengen. Realistische klimaatfinanciering is nodig, niet als liefdadigheid, maar in het eigenbelang van alle landen, inclusief de grootste en rijkste. Het wereldwijde financiële systeem moet worden aangepast aan de realiteit van de klimaatcrisis.
Gesteggel en vroeg succes
Daarna werd er lang gesteggeld over de goedkeuring van de agenda. Het kostte de delegaties de hele dag en vele gesprekken achter gesloten deuren om dat voor elkaar te krijgen. Maar er was ook een vroeg succes rond de nieuwe mondiale koolstofmarkt die de VN wil opzetten. Twee opeenvolgende COP’s slaagden er niet in de regels daarvoor op te stellen, maar vandaag werden enkele van die regels als een pakket aangenomen. Er moet nog meer werk worden verzet, maar de eerste stap is gezet.
Verschillende NGO’s hielden openingspersconferenties. De leider van Climate Action Network, bestaande uit meer dan 1.800 NGO’s, hield een vastberaden betoog over klimaatfinanciering, het hoofdonderwerp van deze COP. Ze zei dat het mondiale Zuiden de terugbetaling eist van de schuld die het mondiale Noorden eeuwenlang heeft opgebouwd door zijn nieuwe vorm van kolonialisme: de exploitatie van de natuur, natuurlijke hulpbronnen en de atmosfeer. Deze terugbetaling zou ten minste $ 5 biljoen per jaar moeten bedragen. De manier waarop ze het verhaal rond ‘schuld’ omdraaide, was verfrissend. Hoewel andere NGO’s, waaronder organisaties van inheemse volkeren, datzelfde getal niet noemden, was hun standpunt in de kern hetzelfde: mensen sterven en lijden, het mondiale Noorden heeft de historische en morele verplichting om te betalen. En niet met leningen, maar met subsidies vanuit publiek (overheids)geld.
Er wordt misschien veel gesproken over investeringen door de private sector, maar wie gaat dat controleren? Bovendien wordt in het Klimaatakkoord van Parijs met geen woord gerept over investeringen door de private sector. Tegelijkertijd legde de Amerikaanse klimaatgezant John Podesta uit dat de levering van klimaatfinanciering in de vorm van overheidsgeld beperkt is. Een groot deel van de klimaatfinanciering zal uit de private sector moeten komen. Nu Trump tot president is gekozen is het vooruitzicht nog somberder: het is te verwachten dat Trump de VS opnieuw uit het Klimaatakkoord van Parijs zal terugtrekken, zoals hij heeft gedaan tijdens zijn eerste ambtstermijn. Podesta verzekerde zijn publiek echter dat de VS, met name verschillende staten, hun klimaatbeleid zullen voortzetten en dat veel klimaatvriendelijke investeringen niet zullen worden teruggedraaid. Ook stelde hij dat China de nieuwe klimaatleider zou kunnen worden, waarbij hij erop wees dat China al op verschillende manieren bijdraagt aan klimaatfinanciering. Het bovenstaande illustreert duidelijk de enorme kloof tussen de percepties van het mondiale Zuiden en het mondiale Noorden. Zal deze COP een brug slaan, of op zijn minst de bouwstenen leveren voor een brug?
Oecumenische activiteiten
Het oecumenische team hield zijn eerste avondsessie. Dankzij moderne digitale technologie zijn deze bijeenkomsten hybride: ter plaatse in Bakoe en online voor degenen die de gebeurtenissen online volgen. Enkele oecumenische evenementen hebben al plaatsgevonden: In de aanloop naar deze COP werd op 6 november de multireligieuze Talanoa-dialoog gehouden, zie. Vanmorgen, 11 november, vond er een online oecumenisch gebed plaats ‘voor degenen in machtsposities om beslissingen te nemen die de levens van klimaatgevoelige gemeenschappen zullen verbeteren en de toekomst van onze kinderen zullen beschermen, en voor ons allemaal om nu actie te ondernemen voor klimaatrechtvaardigheid.’ En de Wereldraad van Kerken heeft een video gemaakt.
Wordt vervolgd.
11 november 2024
Marijke van Duin