De toekomst van de plaatselijke oecumenische samenwerking en een adhesiebetuiging om ecocide tot een internationale misdaad te verklaren: Niet de minste onderwerpen stonden op de agenda van de 464evergadering van plenaire Raad van Kerken woensdag 31 januari.
Aan betrokkenheid en inzet van de raadsleden lag het niet, maar onduidelijkheid over de exacte gevolgen van de voorstellen leidde ertoe dat de raad over deze twee onderwerpen het besluit nog even uitstelde.
‘Luister naar zijn stem’
Het besluit dat de Raad wél nam en met applaus onderstreepte, was om raadsvoorzitter Geert van Dartel voor een 2e periode van 4 jaar in deze functie te benoemen, met de optie om na twee jaar te stoppen.
In een korte meditatie als opening van de vergadering herinnerde de rooms-katholieke afgevaardigde bisschop Van den Hende aan een regel uit Psalm 95: Luister vandaag naar zijn stem. Dat is ook een appel voor de vergadering van vandaag, aldus Van den Hende, om te luisteren naar de stem van God als voorwaarde voor de gesprekken die we voeren.
Kansen voor de lokale oecumene
Vergrijzing en krimp maken dat de toekomst van de lokale oecumene in veel gemeenten onder druk staat. In 10 jaar liep het aantal lokale beraden van kerken terug van 350 naar 250. Hoe kunnen de, vaak sterk vergrijsde, lokale raden van kerken het vuur brandend houden?
De beraadsgroep Geloof en Kerkelijke Gemeenschap onder leiding van prof. dr. Peter Nissen schreef een aantal praktische overwegingen om het oecumenische vuur plaatselijk brandend te houden, want krimp biedt ook kansen.
Er is heel veel dat die verschillende plaatselijke kerken en geloofsgemeenschappen al delen: lezen uit dezelfde Bijbel (al is het niet altijd dezelfde vertaling); het ervaren van de zegen van genade, verzoening en vergeving; het vinden van bemoediging en troost in het gezamenlijke gebed; gedreven worden door de Geest tot eenzelfde inzet voor een wereld van vrede en gerechtigheid; op eenzelfde wijze bezorgd zijn om de toekomst van de schepping die God ons heeft toevertrouwd; allemaal zoekende naar wat het betekent leerling van Jezus te zijn.
Plaatselijke oecumene is een kans voor een gezamenlijk geloofsgetuigenis in de lokale samenleving en bij samen optrekken kan je ook veel leren van de andere gemeenschappen, dus deel elkaars talenten op de verschillende gebieden (praktisch, lerend, bestuurlijk, communicatief).
En natuurlijk wijst de beraadsgroep op het gezamenlijk delen van activiteiten, ruimte en menskracht: ‘Een tijd van kerkelijke krimp en schaalverandering biedt aan lokale geloofsgemeenschappen kansen tot delen. Deze kansen kunnen geloofsgemeenschappen boven het niveau van de bittere noodzaak uittillen: wij zoeken elkaar niet enkel op vanuit de nood van het overleven, maar wij beseffen ook dat wij elkaar geschonken zijn en dat wij worden geroepen en uitgedaagd tot een gezamenlijke getuigenis van het evangelie, in woord en in daad. Dan wordt het delen van activiteiten, ruimte en menskracht ook een delen van evangelische bezieling,’ aldus de beraadsgroep
City Movements
Op het belang van gezamenlijk optrekken van kerken en geloofsorganisaties wezen ook Wilfred Fijnvandraat en Hans Luttik, die bij de vergadering te gast waren om te vertellen over citymovements.nl, een netwerk van christenen dat zich wil inzetten voor de ontwikkeling en bloei van hun omgeving. De Haarlemmer Hans Luttik wees op de initiatieven in zijn stad met twintig kerken en dertig geloofsgroepen en de actie ‘Wij zijn de kerk van Haarlem’. ‘We zijn ons bewust dat we elkaar hard nodig hebben, de hele kerk is nodig om de hele stad te bereiken met het hele evangelie, we horen bij elkaar om samen de bloei van de stad te zoeken’, hield Luttik de Raad voor. ‘Als God naar een stad kijkt, ziet hij één kerk’ aldus Luttik, ‘en laten we daarom elkaars talenten aanvullen.’ Luttik merkte ook op hoe divers de beweging van geloven in de stad kan zijn. ‘Als kerken en geloofsorganisaties weten we van elkaar, we zijn eigenlijk familie, maar sommigen hebben nog nooit met elkaar gesproken. Daarom organiseren we jaarlijks een familiediner waarop we elkaar ontmoeten en leren kennen.’
Na uitvoerige onderlinge discussie over de praktische overwegingen en over de verhalen van City Movements kwamen de raadsleden met de suggestie dat het goed is als betrokkenen bij plaatselijke kerkelijke samenwerking niet zozeer de samenwerking zoeken omdat er sprake is van krimp, maar vanuit het verlangen om gezamenlijk het geloof te belijden, samen te eten, samen het goede te stimuleren. Ook werd genoemd dat gezamenlijke evenementen van kerken geen doel op zich moeten zijn, maar wel een mooi begin van samenwerking kunnen zijn.
Er moeten nog enkele zinnen herschreven worden, maar dan komt de notitie met de overwegingen over de kansen die oecumenische samenwerking biedt, naar de lokale kerken toe.
Ecocide
Ecocide, oftewel vrij vertaald, het stelselmatig vervuilen en daarmee beschadigen en vernietigen van ons milieu, moet als een internationale misdaad vervolgd en bestraft kunnen worden door het Internationaal Strafhof in Den Haag. Dat is de inzet van de organisatie Stop Ecocide Internationaal. Zij hebben inmiddels de steun van velen onder wie ook de Wereldraad van Kerken, maar vragen nu ook of de Nederlandse Raad van Kerken die oproep wil onderschrijven.
Concreet is de inzet om ecocide toe te voegen aan de vier misdaden die worden genoemd in het Statuut van Rome, het oprichtingsverdrag van het Internationaal Strafhof (ICC) gevestigd in Den Haag. Die vier misdaden zijn nu: genocide; misdaden tegen de menselijkheid; oorlogsmisdaden; agressie (onlangs toegevoegd).
Ecocide is door juristen als volgt gedefinieerd: ‘Ecocide’ is: het verrichten van onrechtmatige of moedwillige handelingen met de wetenschap dat er een aanzienlijke kans bestaat dat ernstige alsmede omvangrijke dan wel langdurige schade aan het milieu wordt toegebracht door deze handelingen.
De raadsleden staan zeker welwillend tegenover een adhesiebetuiging, maar wilden graag weten wat de feitelijke en mogelijk juridische gevolgen zijn als ze de adhesie verlenen. Moet de Raad dan bij voorbeeld ook bedrijven aansprakelijk gaan stellen en om dwangmiddelen vragen om bedrijven wat betreft vervuiling de goede kant op te bewegen?
Marijke van Duin, voorzitter van netwerkgroep Schepping en duurzaamheid van de Raad van Kerken wees er één en andermaal op dat de adhesiebetuiging géén juridische consequenties voor de Raad heeft. ‘Het gaat om het signaal dat de Raad van Kerken op nationaal niveau afgeeft en dat is zeker belangrijk omdat de Nederlandse regering in het verleden geen steun heeft verleend om strafvervolging van ecocide mogelijk te maken,’ aldus Van Duin.
De Raad was in meerderheid echter niet overtuigd en verschillende afgevaardigden wilden eerst weten of er toch geen voorziene juridische consequenties zijn. Het is nu aan juridische experts om een exacte formulering voor de Raad op te stellen, en dan kan op korte termijn alsnog een besluit worden genomen.
1700 jaar Nicea
In mei 2025 is het 1700 jaar geleden dat de Romeinse keizer Constantijn de Grote de bisschoppen bijeen riep in Nicea. Het eerste oecumenisch concilie waar onder meer het eerste deel van de geloofsbelijdenis van Nicea is vastgelegd. De Raad van Kerken wil daar op gepaste wijze aandacht aan besteden; gedacht wordt aan een oecumenische viering, een lunch, gepaard aan de jaarlijkse oecumenelezing. Dit alles op zaterdag 14 juni 2025, op de vooravond van zondag Trinitatis. Er gaat aan gewerkt worden.
Afscheid van raadslid Peter Klene
De Raad van Kerken nam deze woensdag afscheid van Peter Klene, vele jaren de afgevaardigde namens de Nieuw Apostolische Kerk. Klene heeft 40 jaar als ambtsdrager in en voor zijn kerk gewerkt, waarvan de laatste 17 jaar als Apostel, de verantwoordelijke voor de zielzorg in het kerkgebied Nederland van de Nieuw Apostolische Kerk. Op 14 januari werd Klene tijdens een kerkdienst ambtsrust verleend, zoals dat in dit kerkgenootschap genoemd wordt.
Peter Klene is, in de woorden van voorzitter Geert van Dartel, een afgevaardigde die in zijn werkzaamheden voor de Raad bij de oecumene grote rust en vriendelijkheid uitstraalde. Algemeen secretaris Christien Crouwel onderstreepte zijn dankwoorden met het overhandigen van de oecumene- kaars.
De nieuwe afgevaardigde namens de Nieuw Apostolische Kerk is Reinier van Markus uit Venhuizen. Van Markus is als opvolger van Peter Klene op 14 januari als apostel voor de Nieuw Apostolische Kerk gewijd, en volgt dus ook in de Raad van Kerken Klene op.
Teun-Jan Tabak
Foto: Teun-Jan Tabak. Christien Crouwel overhandigt de oecumene-kaars aan Peter Klene