Murray Still is afgevaardigde van de Anglicaanse kerk van Canada. Op de eerste dag kwam ik hem tegen toen hij bij de lange rij voor security voor me stond. Later bleken we in dezelfde home-group te zitten – een nieuwe toevoeging aan het programma van de Assemblee, waarbij je elkaar in kleine groepen rond de thema’s van de dag ontmoet.
Vandaag is het thema: recht doen aan mensen. ‘Act justly’, zingen we in het energieke ochtendgebed in een prachtig Schots lied bij Micha 6: 8, dat ik graag naar huis meeneem.
Murray draagt deze dinsdag speciale kleding. Met een zwart hemd, helaas, het is eigenlijk te warm nu maar omkleden zit er niet in; later vandaag zal hij in het toch al volle programma nog een workshop geven. Murray hoort bij een van de ‘First Nations’ – de term waarmee in Canada de volken (behalve de Métis en de Inuit) worden beschreven die al in het land woonden voordat de Europeanen er – aan het einde van de vijftiende eeuw – kwamen.
IJsberen
Het lot van zijn volk grijpt hem aan, deelt hij, in zijn familiegeschiedenis, in zijn werk in parochie, bisdom, kerkprovincie, en wereldwijd. Want Murray is co-secretaris van ACIP: de internationale Anglican Council of Indigenous Peoples. Hier op de Assemblee krijgen inheemse volkeren een stem, plenair, in groepen, in persoonlijke ontmoetingen – ik vind het een van de mooiste kanten van de wereldraad.
En Murray is een warme tochtgenoot deze dagen. We hebben het over klimaatsverandering en de ijsberen die in zijn landstreek naar het zuiden trekken. Over mijn kerk en anderen die graag met de Anglicanen verbonden zijn. Over onze kinderen en verantwoordelijkheden. Maar steeds komt hij terug bij zijn hoofdzorg – hoe moet het verder met zijn mensen?
Schrijnend onrecht
Act justly, doe mensen recht. Canada verplichtte een eeuw geleden alle inheemse kinderen naar kostscholen te gaan om hen te onttrekken aan ‘de invloed van de wigwam’. Kinderen verloren hun eigennaam die werd vervangen door een nummer en mochten hun eigen taal niet meer spreken, om maar alles weg te nemen wat deed denken aan hun eigen cultuur, of, zoals het werd gezegd, ‘de indiaan uit hen te slaan’. Dat was niet puur overdrachtelijk bedoeld. Het trauma van deze culturele genocide zat al diep, toen in mei 2021 bij een van de kostscholen ruim 215 kinderlijken werden opgegraven, de eersten van duizenden, getuigen van een ongelofelijk schrijnend onrecht.
De kerken willen rechtvaardig handelen, ze hopen er te zijn voor allen die aan het trauma lijden; veel jonge mensen hebben lage eigenwaarde, drinken veel en lijden aan depressie. Kerken zetten programma’s op, maar moeten zelf ook aan verwerking doen: veel van deze federale scholen werden door kerken gerund. Evenals de regering hebben zij deze eeuw spijt betuigd. Maar er is meer concrete actie nodig.
In de homegroup zijn velen ontevreden met het plenum van de ochtend. In het plenum deelden mensen hun verhaal over andere onrechtvaardige situaties. Het was wel minder levendig dan had gekund en had gemoeten. Problemen schilderen is belangrijk. Maar waarom zou je niet meteen ook goede voorbeelden delen van de weg van rechtvaardigheid die al gegaan wordt? Er was best tijd geweest enkele ‘best practices’ ter inspiratie te delen. Nu bleef het hangen, zoals na het journaal – zo zit de wereld in elkaar, mensen worden gediscrimineerd, gekleineerd, vermoord. Maar er zijn tegenkrachten, deel dat dan ook, dat inspireert anderen in vergelijkbare situaties.
Als een zalm
Murray Still draagt het logo van de laatste ‘sacred circle’ op z’n rug: twee zalmen die in een cirkel zwemmen, een heilige cirkel die staat voor onze ontmoeting als gelijkwaardige leerlingen. Het organiseren van deze heilige cirkel is een van de acties die de kerk onderneemt om mensen te steunen. Gelovigen uit de First Nations komen samen op een manier die bij hen past, om ervaringen te delen, te groeien in geloof, en te zien hoe in de toekomst de relatie met de Anglicaanse Kerk van Canada zal zijn, waarschijnlijk als een eigen aartsbisdom.
Zalmen zwemmen ver om hun eitjes te leggen. Zo kan het leven verder gaan. Zo moeten ook wij verder gaan, voorbij onze vertrouwde grenzen, om in rechtvaardigheid en vrede samen te leven op moeder aarde.
En om onze hoop en de vreugde te voeden en het perspectief helder te houden; zingen we daarbij: ‘Act justly, love mercy, walk humbly with your God.’
Bernd Wallet
Aartsbisschop van Utrecht
President van de internationale oud-katholieke bisschoppenconferentie (Unie van Utrecht)
Foto: Paul Jeffrey/WCC