De tweede dag van het solidariteitsbezoek van de Raad aan Griekenland staat in het teken van de hulp die Griekse kerken verlenen aan iedereen in nood. Het is hartverwarmend om te zien hoeveel de kerk betekent in de eigen omgeving. Van het verstrekken van maaltijden tot het geven van onderdak aan vluchtelingen, overal in Griekenland zijn het de kerken die het voortouw nemen.
Toevluchtsoord
De dag start bij het prachtige kerkgebouw van de Grieks Orthodoxe kerk van Neopolis. De delegatie krijgt een rondleiding langs alle prachtige muur- en plafondschilderingen in de kerk. Petros Panagiotopoulos – betrokken bij deze gemeente en lid van het bestuur van NAOMI – vertelt dat de kerk altijd al een plaats voor vluchtelingen is geweest. Ook in vroeger tijden was het een toevluchtsoord voor iedereen die van huis en haard werd verdreven. “Vluchtelingen die zich hier vestigden na de oorlog met Turkije, stichtten hier deze plaats Neapolis, dat betekent ‘nieuwe stad’.”
Geen onderscheid
De Grieks-Orthodoxe parochie in Neapolis staat al jaren onder leiding van Father Koutsaftakis Eleftherios. Hij is trots op het vele vrijwilligerswerk dat er vanuit zijn kerk wordt gedaan in de buurt. “De kerk deelt voedsel aan iedereen, er wordt geen onderscheid gemaakt. Of je nu Griek bent of asielzoeker, wit of zwart, het maakt niet uit: de kerk helpt iedereen. En het bijzondere is: juist arme gemeenteleden springen bij voor mensen in onze maatschappij die het nog minder hebben. ‘The poor help the poorer’, de armen helpen degenen die het nog minder hebben, is wat je hier ziet gebeuren.”
Dagelijkse maaltijd
In de kelder van de kerk is een grote gaarkeuken. Bij het afhaalloket buiten op straat kunnen iedere dag 200 mensen – arme Grieken en vluchtelingen – een maaltijd ophalen. Vandaag staat er pasta met gehakt op het menu. Steeds weer zie je mannen en vrouwen met lege plastic bakjes en potjes aan komen bij de kerk. Ieder bakje wordt gevuld met een heerlijke pastamaaltijd. Er wordt gekookt door vrijwilligers van de kerk. Een aantal vrouwen heeft de leiding over het vrijwilligersteam van wel 47 vrouwen uit de gemeente. De priester noemt de vrouwen de drijvende kracht hier; door het vele werk dat ze verzetten voor hun naasten. “Onze engelen,” vertelt de priester trots.
Kerk helpt iedereen
De keuken is hier al 40 jaar. Pas sinds de laatste jaren maken zoveel mensen als nu gebruik van de maaltijdservice. “Mensen horen het van elkaar in de buurt,” vertelt Petros. “Iedereen weet dat de kerk niemand in de kou laat staan.” Toen de financiële crisis in Griekenland uitbrak, hadden steeds meer mensen hulp nodig. “De priesters maakten zich grote zorgen of ze de toestroom van zoveel hulpbehoevenden wel aan konden en uitten hun zorgen aan de bisschop,” vervolgt Petros. “Zijn antwoord: wij zijn de kerk van Christus. Als kerk maken we geen onderscheid tussen wie we wel en wie we niet helpen, want de kerk helpt iedereen. Wat wij moeten doen is bidden en God vragen om kracht om dit werk te doen.”
Baken van hoop
En zo gebeurde het ook. Petros: “Wat we hier zien, is echt een wonder: arme mensen helpen de nog armeren. Ons geloof leeft, onze Heer is bij ons zoals Hij belooft. Het is moeilijk, maar we redden het. Onze priester kan tegen niemand ‘nee’ zeggen. Steeds weer zegt hij: mensen in nood helpen is het allerbelangrijkste dat wij als kerk in de maatschappij kunnen doen.”
De kerk hier is echt een baken van hoop. “Hopeloosheid is ook niet iets dat bij de kerk past,” aldus Petros. “Als christenen is het onze taak in de wereld om altijd verheugd te zijn, omdat Christus is opgestaan en leeft. Kijk naar je naaste of je naar God zelf kijkt. Iedereen die inzet voor een ander, leeft dichtbij de kerk en dichtbij Jezus zelf.”
Gebrek aan alles
De volgende stop is in Katerini, zo’n 50 minuten rijden van Thessaloniki. De Grieks Evangelische kerk aldaar heeft er een uitgebreid hulpprogramma voor vluchtelingen.
Het initiatief werd gestart door enkele gemeenteleden, later omarmde de kerk het project. “Mensen uit onze gemeenten bezochten in die tijd twee keer per week het vluchtelingenkamp Idomeni bij ons in de buurt,” vertelt Alexandra Nikolara, bestuurslid en coördinator van het hulpprogramma. “Ze deelden hulpgoederen uit aan mensen in het kamp. Er was gebrek aan van alles.”
Iedereen is gelijk
Later nodigde een van de kerkenraadsleden een paar families uit het kamp uit om in Katerini op krachten te komen. Dat werden er al snel meer. Met geld van een hulporganisatie kon de Grieks Evangelische kerk nog meer gezinnen onderdak bieden. In 2016 kwam UNHCR een kijkje nemen in Katerini. “Vanaf november 2016 startten we een samenwerking met de vluchtelingenorganisatie van de VN. We gingen meedoen met hun ESTIA programma en kregen geld om nog meer vluchtelingen te huisvesten in Katerini,” vertelt Alexandra. Daarvoor moest de kerk een NGO oprichten, die ze de naam Perichoresis gaven. “Dat betekent dat we uitgaan van het principe dat alle mensen gelijk zijn, dat we onze naaste behandelen als onszelf,” vertelt Paris Papageorgiou, voorzitter van Perichoresis en een van de grondleggers.
Wanhopige situatie
Naast de huisvesting van 660 vluchtelingen in 126 huizen – en dat door een gemeente van 300 leden (!) – biedt Perichoresis taallessen en computercursussen aan ontheemden. Daarnaast krijgen vluchtelingen jobcoaching: medewerkers van de kerk helpen bij het opstellen van een cv en zoeken mee naar banen in de omgeving.
Een vluchtelinge doet haar verhaal. Ze is enorm geholpen door de lessen die ze hier volgt. “Ik kan hier naar school, dat is erg goed voor mee. Daarnaast help ik bij de lessen voor kinderen als vrijwilliger. Ik woon hier nu 4 jaar, maar helaas is mijn asielaanvraag al 2 keer afgewezen. We kunnen echt niet terug. De situatie is echt heel onzeker voor ons.” Alexandra Nikolara vult aan: “De situatie voor mensen die zijn afgewezen is echt heel moeilijk in Griekenland. Na een afwijzing moet je binnen 30 dagen je huisvesting hier verlaten. Je hebt nergens recht meer op.”
Het is wrang, maar de kerk kan haar in deze situatie alleen mentale steun bieden. Andere hulp is niet mogelijk. Papageorgiou: “Het is illegaal om mensen zonder papieren te helpen in Griekenland. Dat kan zelfs leiden tot lange gevangenisstraffen.” Deze hopeloze situatie – die geldt voor veel vluchtelingen – is rechtstreeks gevolg van EU-beleid, constateert Papageorgiou. “Het is schrijnend en hypocriet. Er wordt gedacht in cijfers, en niet aan al het menselijk leed dat hierachter schuilt.”
Samen koken verbindt
De kerk organiseert ook wekelijks een kookworkshop voor vrouwen. Er doen wel 30 vrouwen uit allerlei culturen mee. Alexandra: “Griekse vrouwen uit onze gemeente werken samen met vluchtelingenvrouwen uit allerlei landen. Iedere week wordt er een ander recept gekookt.” Samen koken geeft plezier en saamhorigheid. “Vrouwen leven er helemaal van op,” merkt Alexandra. “Eens was er een vrouw aan de beurt die voor de gelegenheid al haar sieraden had omgedaan. Dat deed ze echt voor het eerst sinds ze hier woont. Ze wilde zich speciaal aankleden, omdat ze het zo belangrijk vond om te koken voor de groep. Dat zijn echt bijzondere momenten.”
Solidariteit tonen
Iedereen die het nodig heeft kan aankloppen om hulp bij de kerk. Medewerker Theofilus vertelt: “We wilden iets doen toen de financiële crisis hier uitbrak in 2012. Daarna volgden de coronacrisis en de energiecrisis, nu de oorlog. Mensen kunnen hun basisbehoeften niet meer betalen.” Het ‘Hug’ programma van de kerk biedt nu hulp aan 38 mensen. “Hug betekent omarmen, en dat is wat we willen doen: mensen praktisch te hulp komen en liefdevol tegemoet treden,” aldus Theofilus. “Mensen kunnen een gezonde maaltijd ophalen, hier hun kleding komen wassen, of een kledingstuk uitkiezen in onze kledingbank in de kelder.” De kerk wil hiermee mensen liefde laten zien, maar ook solidariteit tonen aan iedereen in nood. “Zo geven we mensen iets van hun waardigheid terug. Hen laten zien dat we sámen de problemen het hoofd bieden.”
De mooiste producten
De dag wordt afgesloten met een bezoek aan Peri-Ergon, de sociale onderneming van de Grieks Evangelische kerk in Katerini. In deze winkel annex werkplaats volgen vrouwen naailessen en maken de mooiste producten. Die worden in de winkel te koop aangeboden. Je vindt er van alles: vrolijk gekleurde keukenschorten, stoffen paaskippen, portemonneetjes en haarbandjes. Alles wat je van stof kunt maken wordt uitgeprobeerd. Het is de droom van het hulpteam om deze winkel op een wat centralere plek in Katerini te vestigen, zodat de zichtbaarheid wordt vergroot en nog meer vluchtelingen kunnen meedoen. Een prachtig voorbeeld van naastenliefde hier op het Griekse vasteland.
Tekst & foto’s: Tineke van der Stok
