De teksten voor de gebedsweek voor de eenheid in 2020 werden voorbereid door een oecumenische groep op Malta. De groep liet zich daarbij inspireren door het verhaal van de schipbreuk van Paulus op het eiland Malta uit het boek Handelingen. Het motto werd ontleend aan Hand. 28,10: “Zij waren buitengewoon vriendelijk voor ons”. De link met de wereldwijde en Europese crisis in de opvang van migranten ligt voor het oprapen. De teksten zijn een oproep aan christenen wereldwijd om de vreemde en de vluchteling gastvrij tegemoet te treden. Het eiland Malta is direct betrokken bij de opvang van vluchtelingen en migranten die vanuit Afrika op bootjes de oversteek wagen naar Europa. Maar daarnaast spelen er op het eiland andere, verontrustende zaken, die in de afgelopen weken in volle omvang in de publiciteit zijn gekomen. De vraag is of we daar in de Gebedsweek voor de Eenheid wel aan voorbij kunnen gaan.
Protesten
Al dagenlang wordt in de hoofdstad Valetta gedemonstreerd tegen premier Joseph Muscat, die sinds 2013 aan de macht is, maar sinds een week beschuldigd wordt van het verdoezelen van de moord op onderzoeksjournaliste Daphne Caruana Galizia in 2017. Premier Muscat heeft inmiddels zijn aftreden in januari aangekondigd, maar de demonstranten eisen een onmiddellijk vertrek. Inmiddels is de zakenman Yorgen Fenech, die ervan verdacht wordt het brein achter de aanslag te zijn, gearresteerd. Het onderzoek is belastend voor het kabinet Muscat. Verschillende ministers lijken bij de moord betrokken te zijn. De kabinetschef en jeugdvriend van Joseph Muscat, Keith Shembri, en de ministers Chris Cardona (economie) en Konrad Mizzi (toerisme) hebben zich tijdelijk terug getrokken of ontslag genomen.
Daphne Caruana Galizia deed onderzoek naar de corruptie op het eiland en legde financiële banden bloot tussen machtige zakenmensen en Maltese politici. Het onderzoek naar het in Dubai geregistreerde bedrijf van Yorgen Fenech dat waarschijnlijk smeergeld overmaakte naar brievenbusfirma’s van Maltese politici op Malta, is haar fataal geworden. In oktober 2017 maakte een autobom een einde aan haar leven. De brute moord schokte de bevolking en leidde tot protesten tegen de regering. Hoewel er later dat jaar drie mannen werden gearresteerd die de moord zouden hebben gepleegd, kwam het onderzoek naar de opdrachtgevers niet verder. Pas in november 2019 kwam de zaak met de arrestatie van een taxichauffeur, die bij de moord bemiddeld had, in een stroomversnelling.
Europese Unie
De misstanden op Malta hebben ook de aandacht getrokken van de Raad van Europa en de Europese Unie. Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt bracht in juni 2019 als rapporteur van de Raad van Europa een vernietigend rapport uit over de rechtsstaat op Malta, dat door de Raad werd aanvaard. In het NOS-programma ‘Met het Oog op Morgen’ (28 november) sprak Pieter Omtzigt onlangs over zijn onderzoek en de recente ontwikkelingen. Zijn kritiek richt zich op het gebrekkig functioneren van de rechtsstaat en de belangenverstrengeling in de Maltese politiek, waarin de premier vergaande bevoegdheden heeft als het gaat over de benoeming van rechters en politiechefs. De misstanden op Malta vormen een bedreiging voor de Europese Unie, aldus Omtzigt, onder andere vanwege de nauwe banden tussen Malta en Libië, het falende Maltese toezicht op witwassen en terrorismefinanciering en de verkoop van paspoorten aan rijke buitenlanders.
‘Inzet voor eenheid, waarheid en gerechtigheid’
Op 3 december jl. kwam het r.-k. aartsbisdom van Malta met een korte verklaring, ondertekend door Charles J. Scicluna, aartsbisschop van Malta, Joseph Galea-Curmi, de hulpbisschop van Malta en Mario Grech, de apostolische administrator van Gozo. De bisschoppen roepen in lijn met een oproep van de president van Malta, George Vella, de bevolking in deze voor Malta turbulente tijden op tot kalmte en samenwerking ten behoeve van de bevordering van waarheid en gerechtigheid. Deze ontwikkelingen, zo schrijven de bisschoppen, mogen niet leiden tot scherpere verdeeldheid in het land. We moeten met elkaar samenwerken voor het algemeen belang van de Maltese samenleving, zodat de instituties op gepaste en onpartijdige wijze hun werk kunnen doen. “Onze oproep is dat wij, Maltezers en Gozitanen, het algemeen welzijn bevorderen in een geest van trouw aan de principes van de Constitutie van de Republiek van Malta.”
Gebedsweek
In de teksten voor de Gebedsweek voor de Eenheid 2020 komen de kwesties die Malta de laatste twee jaar in de greep houden niet aan de orde. De oecumenische groep heeft de eigen context niet tot thema gemaakt; de Wereldraad van Kerken en de Pauselijke Raad voor de Eenheid, onder wier gezamenlijke verantwoordelijkheid deze teksten zijn uitgebracht, hebben daar blijkbaar ook niet op aangedrongen. Maar het zou niet goed zijn als we bij de viering van de Gebedsweek voor de Eenheid de actuele en alarmerende situatie op Malta niet zouden benoemen. Laten we in de Gebedsweek in het bijzonder bidden voor vrede en recht op Malta. En niet in de laatste plaats voor de nagedachtenis van Daphne Caruana Galizia († 16.10.2017), die door haar moedige onderzoekswerk het proces van verandering op Malta in beweging heeft gezet. Opdat haar leven en werk niet vergeefs zijn geweest.
Geert van Dartel
Voorzitter projectgroep Week van Gebed voor de Eenheid van de Raad van Kerken en MissieNederland