Geweldloosheid is weliswaar altijd de eerste inspanning als er problemen zijn, maar er kan een moment komen dat militaire inspanningen onvermijdelijk zijn. Woorden van die strekking heeft de Europese Kerkenconferentie dinsdag 5 juni aangenomen in Novi Sad tijdens de assemblee.
De internationale organisatie van Kerk en Vrede had de besprekingen in de werkgroep ‘publieke uitspraken’ goed voorbereid voor de assemblee. De voorzitter van Kerk en Vrede, ds. Antje Heider – Rottwilm was zelfs als voorzitter van de werkgroep aangewezen. De werkgroep bereidde acht uitspraken voor om in de plenaire vergadering te laten vaststellen; liefst drie daarover gingen over thema’s van vrede. De uitspraak om te waarschuwen tegen ‘autonome wapens’, je kan dan denken aan robots en droons bereikte ongeschonden een meerderheid. Maar bij twee andere thema’s greep de plenaire vergadering in.
Het idee dat geweldloosheid het eerste en het laatste middel is om een conflict op te lossen, werd afgewezen. Het idee dat iedere vorm van militair ingrijpen moet worden afgewezen, stuitte op veel verzet in de vergadering. Uiteindelijk wees een ruime meerderheid van 80 personen, met 27 steunbetuigingen, deze uitspraak af. Gadegaard en Pedersen uit Denemarken had deze correctie ingebracht.
Een kleine meerderheid wees eveneens de tekst af dat de EU op geen enkele manier een militaire macht mocht opbouwen. Vanuit de werkgroep onder leiding van Antje Heider was de tekst voorgesteld: ‘We stellen met zorg vast dat de EU zich oriënteert op de ontwikkeling van een EU militaire macht. We maken ons bezorgd over de veranderingen die deze benadering teweeg zal brengen. We worden weggedreven bij de grondleggende principes van de EU die zich juist richten op sociale gerechtigheid, vredestichting en de creatie van een gemeenschappelijk Europees huis. Dit bevordert geen veiligheid’. Een kleine meerderheid van 43 tegen 38 vond het signaal van deze tekst eenzijdig en liet de zinnen schrappen.
Antje Heider benadrukte na de stemming dat er voldoende aanknopingspunten waren gebleven die een geweldloze inzet onderbouwen. Ze citeerde een andere uitspraak, die niet was geschrapt, namelijk het verlangen ‘te verkennen hoe Europese kerken geweldloosheid kunnen promoten, de theologische discours daarover kunnen voeren, waarbij de historische vredeskerken betrokken zijn, om deze discussie te verdiepen en te continueren’.
De eerste verklaring van ‘publieke uitspraken’ ging over de economische en klimatologische gerechtigheid. Concreet ging het bij deze uitspraak om solidariteit met de mensen die in de marge leven en om inzet voor het klimaat. Daarbij willen de kerken advocaat zijn van een economisch systeem, dat houdbaar is en duurzaam.
Het vluchtelingenvraagstuk is een steeds weer terugkerend thema bij de CEC. De kerken spraken onder meer uit zich te willen verweren tegen een model van politiek, waarbij de grenzen gesloten zijn. Men wil de lobby intensiveren voor een eerlijke en rechtvaardige asielprocedure.
De kerken spraken zich kritisch uit over het populisme. De kerken worden opgeroepen zichzelf scherp te blijven analyseren. ‘Zijn we werkelijk anders dan patriarchale, autoritaire, discriminerende en exclusieve structuren?’
Foto’s:
1. Antje Heider
2. Stewards op het podium