Waar is de onrust? Waar is de onrust die we zouden moeten voelen, omdat we week in week uit op de zelfde tijd in verschillende gebouwen onze eredienst hebben? Waar is de onrust, dat we als kerken niet bij elkaar de Maaltijd van de Heer kunnen vieren? Dat we elkaar wel zien en respecteren, maar toch in grote lijnen als kerkelijke gemeenschappen gescheiden levens leiden, waar is die onrust?
Dergelijke woorden sprak drs. Dirk Gudde, voorzitter van de Raad van Kerken bij de viering van het vijftigjarig jubileum van de Raad in de Joriskerk in Amersfoort op tweede pinksterdag 21 mei.
Gudde citeerde de Charta Oecumenica, het Europese handvest voor oecumenische samenwerking, waarin staat: “Essentiële verschillen in geloof verhinderen nu nog de zichtbare eenheid. Er zijn verschillende opvattingen, vooral over de Kerk en haar eenheid, over de sacramenten en de ambten. Wij mogen ons daarbij niet neerleggen. Jezus Christus heeft ons aan het kruis zijn liefde en het geheim van de verzoening geopenbaard; in navolging van Hem willen wij al het mogelijke doen om de nog bestaande kerkscheidende problemen en belemmeringen te overwinnen”.
Deze woorden zijn niet van oecumene-hobbyïsten, maar van officiële kerkleiders, aldus Gudde.
Gudde maakte een vergelijking die veel op twitter is geciteerd: ‘Het moet zoiets zijn als het gevoel zijn dat je hebt als je ergens heerlijk hebt gegeten, maar de honger is nog niet gestild’. Doen we op dit moment genoeg?, stelde Dirk Gudde als vraag. ‘Ik wil het feest niet verpesten, maar het antwoord op die vraag is nee. Oecumene verdient eenvoudigweg meer. Meer tijd, meer geld, meer personeel. Het zou mijn wens zijn dat het feest voor 50 jaar Raad van Kerken, juist omdát we echt genieten van wat er al is, van al het goede dat we samen hebben, en omdat we weten: dit is wat de Heer van ons verlangt… Dat juist daarom dit feest bij ieder van ons de vraag mag opwekken: doe ik genoeg. Een vraag die net zo goed gesteld kan worden aan de kerkleiders die begrotingen opstellen, als aan mensen die in hun eigen stad of dorp, in hun eigen parochie of gemeente elke zondag weer die verschillende klokken horen luiden, op hetzelfde moment in al die verschillende gebouwen’.
Gudde somde een reeks mooie dingen op die in het kader van de oecumene plaatsvinden: de kerkproeverij, de kerkennacht, the Passion, de pelgrimage van gerechtigheid en vrede, kerken die zich voor het eerst aansluiten bij Raden van Kerken. Er zit schot in de oecumene. Er is beweging, aldus de voorzitter. Hij benoemde daarbij ook talloze lokale initiatieven. Hij sloot daarbij aan op de tientallen foto’s die in de kerk een plek hadden gekregen van evenzovele plaatsen, waarop lokale kerken het oecumenische werk hadden verbeeld.
Iris Speckmann van de doopsgezinde Sociëteit ging in haar bijdrage tijdens het jubileum van de Raad in op het engagement van het geloof. Ze werkte de vragen rond duurzaamheid uit. ‘Het verhaal over ijsberen die hun habitat verliezen en zeespiegels die stijgen is geen vrolijk verhaal, dat je graag een verjaardagsfeestje vertelt. Maar als je mij vraagt naar de geest die waait over de wereld, en wat ik mij het liefste wens voor de oecumene in de nabije toekomst, dan kan ik niet anders dan aan dat verhaal denken, omdat dit de stand van de wereld is waarin het werk van de oecumene is ingebed’.
Speckmann had de vraag voorgelegd gekregen: “Wat hoop je voor de oecumene, in de toekomst?” Zij refereerde aan de grote uitdagingen voor de toekomst en de vragen die zich laten bundelen in de Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede waartoe de Wereldraad alle mensen van goede wil heeft opgeroepen. ‘De wereld heeft liefde nodig’, stelde ze, ‘Jazeker, maar werkelijke liefde is niet maar een warm behaaglijk gevoel, maar wordt opgebouwd uit concrete daden van commitment, van zelf-inzet’.
Het is momenteel niet de staat, van wie we het heil mogen verwachten, aldus Speckmann, maar van gemeenschappen als de kerk voor wie mensen kostbaarder zijn dan winst. ‘Gemeenschappen die niet denken in perioden van 4 jaar, maar die schouwen met de eeuwigheid voor ogen. En voor al die momenten dat de oecumene slechts triviaal lijkt in al het vergaderen dat we doen, laten we voor ogen houden hoe belangrijk de oecumene is, als instituut van liefde, maar evenzeer als instituut van hoop en geloof’.
Herman Woorts sprak een tekst uit op gezag van mgr. Hans van den Hende. Hij ging in op het thema ‘Vertrouwen in de Geest’. Hij benadrukte dat de oecumenische beweging alleen vrucht kan dragen en voortgang kan maken in de kracht van de heilige Geest. Om voortgang te vinden is de dialoog essentieel. De eerste dialoog is niet de dialoog tussen mensen, maar de dialoog van de mens met God. Woorts citeerde paus Franciscus uit de Apostolische Exhortatie: ‘‘Als wij werkelijk geloven in de vrije en overvloedige werking van de Geest, hoeveel kunnen wij dan nog van elkaar leren! Het gaat er niet alleen om inlichtingen te krijgen over de ander om hem beter te leren kennen, maar te oogsten wat de Geest in hen ook als een geschenk voor ons heeft gezaaid’.
Woorts benadrukte dat de heilige Geest op meer inzet dan op de gave van het verstand. ‘Vertrouwen op de heilige Geest vraagt dat wij in de oecumene oog hebben voor álle gaven van de heilige Geest en dat we ook daadwerkelijk alle gaven gebruiken in de oecumenische samenwerking, en meer nog, dta we in de raad van kerken de vruchten van de heilige Geest onderkennen, juist ook wanneer de dialoog taai is of lange adem vraagt’.
Het Kamper Vocaal Ensemble ‘Kavóca’ o.l.v. Luthine Postuma verzorgde de muzikale begeleiding in de samenkomst. Het koor het diverse liederen ingestudeerd die prominente leden uit de kerken naar voren hadden gebracht als belangrijk voor hun traditie. Een bloemlezing daarvan zong de gemeente.
Charlotte Kwak had enkele bloemstukken gemaakt die aansloten bij het lustrum. Haar werk is verder te zien op een van de groene sites van de Raad van Kerken.
Voor de bijdrage van Dirk Gudde: klik hier.
Voor de bijdrage van Iris Speckmann: klik hier.
Voor de bijdrage van Herman Woorts: klik hier.
Voor de EO-film over de Raad:
Voor de liturgie van de viering: klik hier.
Teksten uit de liturgie: klik hier.
Foto’s:
1. Liturgische schikkingen; het schip van de oecumene van Charlotte Kwak.
2. Dirk Gudde houdt zijn slotspeech.
3. Vallery Linger in gesprek met de algemeen secretaris.
4. Feestelijke taart