Als je spreekt over onvervulde wensen, dan wil ik er nog wel één aan toevoegen: de vorming van een oecumenische Raad van State. Ik stel me dan zoiets voor als een orgaan, waarop je je kunt beroepen als je een uitspraak wilt over kerkelijke zaken. De Oecumenische Raad van State beweegt zich bij de beantwoording van een kwestie binnen de juridische context van de concrete kerk waarom het gaat en tegelijk doet hij in onafhankelijkheid een uitspraak.
Prof. dr. Leo Koffeman nam maandag 5 februari 2018 formeel afscheid als voorzitter van de beraadgroep Geloven en Kerkelijke Gemeenschap; hij blijft wel als lid verbonden aan het belangrijke adviescollege van de Raad van Kerken. Hij deed bovenstaande uitspraak, nadat hij in de beraadgroep was toegesproken.
Klaas van der Kamp sprak bij het afscheid waarderende woorden. Hij ging in op het vertrouwen dat Leo Koffeman steeds weer aan de dag legde als het gaat om de kracht van het woord. ‘Je introduceerde een thema deskundig en je gaf een goede samenvatting, maar tussendoor gaf je de vergadering alle ruimte. Je vertrouwde op de kracht van het woord, wat je in alle rust te vondeling durfde te leggen’.
De algemeen secretaris verwees daarbij naar de boeken van Leo Koffeman, waarin talloze suggesties te vinden zijn voor vernieuwing van de kerken. ‘Je benoemt de mogelijkheden zonder door er op door te drammen. Je hebt blijkbaar feducie in de doorwerking van het woord zelf’. Als voorbeeld werd het boek ‘Het goed recht van de kerk’ geciteerd. Leo noemt daarin drie varianten van oecumenisch recht. Je hebt het kerkrecht van een concrete kerk, die regels schrijft met het oog op de oecumenische relaties. Een tweede vorm is het formuleren van gezamenlijk oecumenisch recht met een gezamenlijke vaststelling van regels. Een derde variant is het kerkrecht, waarbij kerken bepaalde bevoegdheden overdragen aan een oecumenisch orgaan. Die vorm wordt eigenlijk nauwelijks toegepast. ‘Je merkt wel dat de oecumene weer meer recht van spreken heeft heden ten dage’, aldus de algemeen secretaris, ‘al is het misschien meer dan in het verleden vanuit het besef dat je als kabinet of parlement om pragmatische redenen een belang hebt samen op te trekken’. Dat intro bracht Koffeman tot het aangeven van de gewenste constructie met een oecumenische Raad van State. Leo Koffeman is sinds 2005 betrokken bij de beraadgroep, respectievelijk als vice-voorzitter en voorzitter. In de beraadgroep is prof. dr. Herwi Rikhof de opvolger van Leo als voorzitter.
Migrantenkerken
De beraadgroep Geloven en Kerkelijke Gemeenschap sprak verder over de migrantenkerken. Het is één van de kerkelijke clusters waar de Raad extra aandacht aan wil geven, zegt het beleidsplan. Het is lastig om van ‘migrantenkerken’ te spreken, omdat er zoveel verschillende kerken en groepen zijn. Het is belangrijk, legde dr. Gert Noord uit, die als gast bij het thema was uitgenodigd, erkenning te laten blijken voor deze nieuwe kerken. Vaak zal het contact meer plaatselijk spelen dan op landelijk niveau, omdat migrantenkerken vooral een plaatselijk karakter hebben. Afgesproken is, dat de beraadgroep volgende keer verder spreekt aan de hand van enkele leidende thema’s die mogelijk door de plenaire Raad kunnen worden geagendeerd. Het gaat dan om vragen als: Wat is gelovig burgerschap? Hoe verstaan we onze missie in de huidige samenleving? Het gaat ook over thema’s als etniciteit en charismatisch leiderschap.