Het defensiebeleid moet niet gebaseerd zijn op wederzijdse afschrikking, maar op wederzijdse afhankelijkheid. De Europese Unie moet contacten met Rusland dan ook niet uitsluiten, maar het is juist wenselijk dat de onderlinge relaties geïntensiveerd worden.
Dat betoogt ir. Kees Nieuwerth, vice-voorzitter van de Raad van Kerken, in een bijdrage voor het verkiezingsdebat dat op 14 februari ’s avonds a.s. in Dudok in Den Haag wordt gehouden (toegang na opgave via rvk@raadvankerken.nl; ondanks de drukte laten we nog steeds mensen toe die zich aanmelden).
Hieronder volgt de uitgewerkte tekst die Kees Nieuwerth heeft geschreven. Het Nederlands Dagblad plaatste het vorige week onder de kop: Schaf de wapenindustrie af. Dat scheelt 1,700.000.000.000 dollar per jaar. Hij schreef het zelf onder de titel ‘Lange termijn visie op vredesbeleid vanuit de kerken’. Naast zijn inbreng is er inbreng van ds. Karin van den Broeke over integratie en mgr. Hans van den Hende over armoede. Kern van het debat zal de visie op lange termijn zijn van elf adspirant-kamerleden.
Lange termijn visie op vredesbeleid vanuit de kerken.
Lezend in de verkiezingsprogramma’s komen veiligheid en vrede volop aan bod. In de meeste wordt gewezen op weer oplopende spanningen tussen ‘Oost en West’, gesproken wordt zelfs van een ‘nieuwe Koude Oorlog’. Vaak wordt noodzakelijk gevonden jaarlijks minstens 500 miljoen meer te investeren in Defensie en –soms zelfs- deze 500 miljoen in mindering te brengen op ontwikkelingssamenwerking.
Ondanks de belofte van de NAVO ten tijde van de hereniging van Duitsland geen westerse troepen te legeren tussen Duitsland en Rusland is recent besloten NAVO-troepen te stationeren in Polen en de Baltische republieken en wordt een raketschild gebouwd in Polen en Roemenië, hetgeen door Rusland –op haar beurt- als bedreigend wordt ervaren. Bovendien bood in de afgelopen decennia de NAVO Centraal- en Oost-Europese staten een lidmaat- of partnerschap aan, waardoor haar invloedssfeer tot ver in Eurazië werd uitgebreid.
Zouden we niet juist opnieuw moeten werken in termen van coöperatie in plaats van confrontatie, aan ontspanning, wederzijdse ontwapening en ‘wederzijds verzekerde veiligheid’ , in plaats van wederzijds verzekerde vernietiging? (zie ook het nieuwe boek van Edy Korthals Altes).
Het is nodig een andere veiligheidsarchitectuur te ontwikkelen voor een veel breder gedefinieerde Europese regio. Eén die meer uitgaat van verzoening tussen Oost- en West-Europa, onderlinge democratische controle door landen, het volgen van elkaars status in termen van mensenrechten, het ontwikkelen van effectieve verificatie instrumenten hiertoe en het elkaar wederzijds economisch ondersteunen. Wederzijdse afhankelijkheid in plaats van wederzijdse afschrikking! Zodoende de vrede bouwend in een steeds groter wordende ‘Europese ruimte’, een proces dat al in werking werd gezet door bijvoorbeeld de EU, de Raad van Europa en de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa in de tweede helft van de twintigste eeuw en de eerste decade van de eenentwintigste eeuw.
De noodzaak om de oude stereotypen geassocieerd met de militaire en politieke blokken in Europa te overstijgen kan aangegrepen worden om tot een nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen de EU en Rusland te komen, gebaseerd op het eerdere Helsinki Verdrag van 1975. Dit zou zelfs kunnen resulteren in nieuwe vormen van samenwerking naar het voorbeeld van de vroegere Europese Kolen en Staal Gemeenschap uit de ’50-er jaren, die destijds hielp om te voorkomen dat die grondstoffen werden gemonopoliseerd en (opnieuw) ingezet als instrument bij een gewapend conflict. Dit kan ons inspireren om tussen Rusland en de EU een eigentijdse versie hiervan te scheppen: de Europese Gas en Olie Gemeenschap, lessen trekkend uit herhaalde conflicten over aardgas in de afgelopen jaren. Deze ontwikkeling kan zelfs de weg banen voor Rusland en sommige van haar bondgenoten om lid te worden van een gemoderniseerde en werkelijk Europa-brede EU!.
De lange termijn visie van de kerken –in het voetspoor van de Wereldraad van Kerken- pleit dus voor een brede en meer inclusieve benadering van vrede en veiligheid. De Wereldraad van Kerken spreekt in dit verband van het bouwen aan ‘Rechtvaardige Vrede’. Zolang een meerderheid op aarde leeft in volstrekte armoede, lijdt onder klimaatverandering en gewapende conflicten, kortom niet veilig is, kunnen ook wij hier onmogelijk echt veilig zijn! We moeten dus juist niet bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking, maar actief investeren in de ondersteuning van de VN Agenda voor Duurzame Ontwikkeling. Voor de kerken is het een schande –ja zonde- dat er wereldwijd jaarlijks (!!) meer dan 1,7 biljoen dollar uitgegeven wordt aan wapens, wát een onvoorstelbare verspilde ‘opportunity costs’, om in economische termen te spreken! Stel je voor dat dit ingezet zou worden in de wereldwijde strijd tegen armoede, klimaatverandering en voor conflictpreventie en vredesopbouw!
Om ware rechtvaardigheid en ware vrede te bouwen moeten we werken aan ‘inclusieve veiligheid’. Echte veiligheid kan alleen gebaseerd zijn op democratie, mensenrechten, sociale en economische rechtvaardigheid en duurzame ontwikkeling wereldwijd, vereist het respecteren van de rechten van culturele, taalkundige, etnische, gender en religieuze minderheden, evenals de natuurlijke omgeving. Dit omvat het ontwikkelen van humanitaire, democratische en politieke rechten, ontwapening en het ontmantelen van de wapenindustrie en wapenexport. Dit vraagt bovendien om het ontwikkelen van capaciteiten in termen van civiele vredesinterventies, vredestichten en vredesopbouw
Wat de kerken betreft zouden we –op termijn- niet alleen de kernwapens – net als bacteriologische en chemische massavernietigingswapens- moeten afschaffen (waarvoor recent zowel het Vaticaan als China pleitten), maar ook de oorlogswapenindustrie EN oorlog als zodanig! In internationaal verband zou oorlog en gewapend geweld als oplossing voor politieke conflicten verboden moeten worden. Zij die dan toch een gewapend conflict beginnen worden voor het Internationaal Strafhof – in deze stad van Recht en Vrede –
gedaagd. Dat is wat ons betreft het lange termijn- , het wenkend perspectief!
Kees Nieuwerth,
Verkiezingsdebat Raad van Kerken in Nederland,
14 Februari DDOK, Den Haag.