Kerken hebben een Woord voor de wereld. Het is niet alleen preken voor eigen parochie maar ook vanuit je geloofsovertuiging de wereld in gaan en werken aan een gemeenschap van vrede, gerechtigheid en heelheid van de schepping.
Maar wat doe je als kerken wanneer sommigen met dat Woord aan de haal gaan, als het in stukjes wordt geknipt, het verhaal een andere overtuiging krijgt en je met die verknipte versie om de oren wordt geslagen.
Zes weken voor de Tweede Kamer verkiezingen was de Raad van Kerken in een reguliere vergadering bijeen. Op de agenda ook een Boodschap van de Raad met het oog op deze verkiezingen. Klik hier.
De Raad roept daarin op tot een verkiezingsstrijd die informatief zal zijn, waarbij vergroving en gebrek aan respect voor de tegenstander gemeden wordt om de inhoud niet verloren te laten gaan. Zoek de toon van een goed geargumenteerd debat, bepleit de Raad.
In zijn overweging bij de opening van de vergadering waarschuwde de Rotterdamse bisschop mgr. Hans van den Hende voor angst bij ontwikkelingen zoals het populisme. Een populisme, zo gaven sommige afgevaardigden in de vergadering aan, waarbij ten onrechte christelijke waarden in het politieke debat worden betrokken, waar ze helemaal niet thuis horen. Zoals een pleidooi voor behoud van de joods-christelijke samenleving om daarmee de moslims buiten de deur te houden.
Bisschop Van den Hende, liet de vergadering het Gebed om Barmhartigheid bidden geschreven door de heilige Faustina.
“Help mij, o Heer, dat mijn ogen barmhartig mogen zijn, zodat ik nooit op grond van de uiterlijke schijn zal verdenken of oordelen, maar weet te ontdekken wat mooi is in de ziel van mijn naaste en hem te hulp kom.” Klik hier.
De kerken zijn beducht om het onderwerp van het populisme aan te snijden, moeten we ons als kerken daar wel mee bemoeien, zo vroeg een afgevaardigde zich af. Hij gaf zelf het antwoord. Het heeft te maken met onze beschaving, wij ontkomen er niet aan een tegenstem te laten horen tegen het populistische geluid, tijd voor een beschavingsoffensief.
Bij veel deelnemers was er de aarzeling om als kerken iets te zeggen. Niet dat de kerken niet willen, maar hoe. Een adviseur haalde een verklaring van de Raad aan, waarin staat dat je met sterke argumenten mensen kunt overtuigen. Hij noemde het in deze tijd juist niet voor de hand liggend om daar van uit te gaan. Was het maar zo makkelijk: ‘Het probleem is met degelijke argumenten overtuig je momenteel veel mensen niet.’
Een afgevaardigde van de Protestantse Kerk Nederland herinnerde aan de ervaringen in deze kerk na een vraaggesprek met de scriba. Citaten uit dat interview leidden op sociale media een eigen leven, waardoor de boodschap een heel negatieve lading kreeg. ‘Als je nu met een verhaal komt, heb je grote kans dat je de polarisatie aanwakkert. We moeten vasthouden aan de idee dat de kerk een plek is waar je niet meegezogen wordt in populisme. Hoe helpen wij als Raad plaatselijke kerken om daarover het gesprek aan te gaan.’
Raadsvertegenwoordigers willen niet mee in het creëren van de veelgenoemde kloof in de samenleving, waarbij de kerk tot de elite wordt gerekend.
Een andere adviseur van de Raad constateerde dat het populisme deels door de overheid zelf is opgeroepen: ‘Burgers zijn klant geworden en als je klanten hebt, heb je ook ontevreden klanten. Die kunnen met hun klachten op steeds minder plaatsen bij de overheid terecht. Het actief burgerschap dreigt daarbij verloren te gaan.’
Het Leger des Heils is vanouds een organisatie, zo kwam naar voren, die gewend is om in actie te komen. ‘We moeten werken aan de gevolgen van de consequenties van het overheidsbeleid, praten helpt niet.’ Een afgevaardigde herinnerde aan de 5 zelfdodingen per dag in ons land, aan de steeds grotere aantallen mensen die b.v. in Amsterdam op straat moeten slapen. ‘Wat doen we daar aan als kerken. Kerken moeten open, mensen moeten bij ons terecht kunnen voor hulp, voor advies, voor een pastoraal gesprek, voor gebed’.
Haar oproep werd niet betwist, maar de Raad wilde meer. Enkele reacties daarover: ‘Wij horen vaak dat mensen boos zijn, erg boos. Wij moeten onderzoeken waarom ze boos zijn, niet vragen waarom ze angst zijn.’ ‘Wij moeten onderzoeken waar de onvrede vandaan komt en waar het zit. Ik heb één keer meegemaakt hoe populisme de macht overnam. Dat niet weer.’ ‘Wij moeten ons dieper bezinnen op ons stelsel. Het uitsluiten van mensen en de groeiende onvrede gaan hand in hand met een overheid die zegt, u redt u zelf wel.’
De verklaring van de Raad met het oog op de verkiezingen van 15 maart die staat er. In Nederland was er niet veel belangstelling voor, dit in tegenstelling tot buitenlandse media die de Raad benaderden om te horen wat er aan de hand is in Nederland. En de Raad zelf gaat in de rijke traditie op zoek hoe ze opnieuw plaats kan zijn voor mensen die het gesprek, het bed, het brood en het mogelijk ook het gebed nodig hebben.
Foto’s:
1. Deel van de Raad, met links de voorzitter Dirk Gudde, daarnaast ds. Jasja Nottelmans (2of3bijEEN) en ds. Jannie Nijwening (doopsgezind) en midden voor drie rooms-katholieke afgevaardigden op een rij, te weten pastoor Arjen Bultsma, mgr. Hans van den Hende en drs. Geert van Dartel.