De bisschoppen in de Oud-Katholieke Kerk brengen met enige regelmaat publicaties uit die in de kerk verspreid worden. Met hun geschriften brengen ze eenheid en bezinning tot stand. Deze maand verscheen een uitgave met beeldtaal die refereert aan de pelgrimage. Onder de titel ‘Debet / Credit’ gaat het handboekje over schuld, schuldgevoel, zonde, machteloosheid, verzoening en vergeving. Aartsbisschop Joris Vercammen van Utrecht en bisschop Dick Schoon van Haarlem hebben de teksten gemaakt.
Klik hier om het boekje te bestellen
Hieronder enkele fragmenten.
Schuld heeft in zoverre met dat houden van je fatsoen te maken als het betekent dat een mens werkelijk de weg kwijt is. Want in essentie gaat schuld daarover: dat een mens de weg naar zichzelf, naar de eigen bestemming en naar het eigen hart is kwijt geraakt. Een dolende mens, vervreemd van zichzelf en van anderen.
Als die vervreemding dreigt, is de woestijn de aangewezen plaats om de ware bestemming terug te vinden. Dat zien we bij Mozes en bij het slavenvolk dat het Egypte van de farao ontvulcht, dat zien we bij het volk in de ballingschap, dat zien we ook bij Johannes de Doper. Dat zijn verblijf in de woestijn alles te maken heeft met ‘schuld’ blijkt al uit de wijze waarop Lucas dat gebeuren inleidt: ‘In het vijftiende jaar van de regering van keizer Tiberius, toen Pontius Pilatus Judea bestuurde, en Herodes tetrarch was over Galilea, zijn broer Filippus over het gebied van Iturea en Trachonitis, en Lysanias over Abilene, en toen Annas en Kajafas hogepriester waren, richtte God zich in de woestijn tot Johannes, de zoon van Zacharias’ (Lucas 3: 1-3).
De grote namen van het ogenblik passeren de revue. Dat gebeurt vaker bij Lucas. Niet omdat hij die figuren zo belangrijk vindt, maar om precies het tegenovergestelde aan te tonen. Zo wordt ook de geboorte van Jezus door een rijtje ‘hoogheden’ voorafgegaan, alleen maar oam vervolgens de schijnwerpers op de geboorte in de stal te richten. Die geboorte is het hoogtepunt van de geschiedenis en niet het machtsvertoon van de heersers. Het kind van Bethlehem zal kiezen voor de mensen aan de onderkant en die keuze zal zijn ondergang betekenen. Johannes de Doper is de martelaar die Jezus daarin voorgaat.
Over de namen waarmee het tafereel van Johannes in de woestijn wordt ingeleid, hangt de dreiging als een zware mist van schuld. Herodes wordt genoemd: hij zal de beslissing nemen om Johannes te vermoorden. Hij geeft het bevel tot de moord op de ‘onschuldige kinderen’. Hij is het die Jezus later zal verhoren en hem een nep koningsmantel zal omhangen om hem vervolgens honend terug te zenden naar Pilatus. Deze laatste wordt ook genoemd. Hij is de tiran aan wiens handen veel onschuldig bloed kleeft.
—
In een samenleving waar schuld taboe is, stelt de Kerk een revolutionaire daad als ze ons, schuldig als we zijn, onze zonden benoemt, voor ogen stelt, niet onder het kleed veegt, maar ons tegelijk asiel aanbiedt. Daarin is de Kerk teken van het asiel dat we bij God zelf vinden. Asiel betekent: vrije ruimte, vrij van oordeel en dreiging met straf. In die vrije ruimte wordt het mogelijk schuld uit te spreken en te belijden als de uitkomst van een verwerkingsproces dat eraan voorafgegaan is en waarin verantwoordelijkheid wordt genomen. In die ruimte wordt ons vergeving toegesproken. Onze schuld wordt er niet weggetoverd, maar we worden ervan losgemaakt. God spreekt ons vrij en herschept ons. Ze zal ons niet langer bepalen in ons doen en laten.
Ik denk dat er een grote toekomst is voor het sacrament van de verzoening als rituele gestalte van Gods vrije ruimte voor de zondige mensen die we zijn. De Kerk is geroepen die ruimte te bieden. Zo wordt de Kerk mogelijk tot ‘hut van verzoening’, zoals men in Rwanda die naam gebruikte na de genocide van de jaren negentig. Na het uitspreken van schuld en vergeving dronk men er samen met drie rietstengels bier uit eenzelfde kalebas. Mensen gunnen elkaar een nieuwe toekomst. Gods licht dat door de barsten binnendringt? Ik geloof het en ik denk dat de Kerk het kan opvangen om het helend effect ervan kracht bij te zetten.
…
Gebed
Heer onze God,
Schuld kleeft aan mijn ziel,
en de zonde verlamt mijn hart.
Door het kwaad dat ik aangericht heb,
én door het goede dat ik heb nagelaten
heb ik slachtoffers gemaakt.
Barmhartige Vader,
U staat op de uitkijk en wenkt mij
als ik zoek hoe ik terug moet keren
van mijn kromme wegen.
U wil mij herstellen en herscheppen
tot wie ik ben:
een mens die lief mag hebben.
Ik bid u voor hen
die slachtoffer werden van mijn zonden:
sta hen bij in hun verdriet en hun leed.
Geef mij de moed hen om vergeving te vragen.
Vergeef mij mijn schuld,
doe mij opnieuw geboren worden
als mens naar uw hart.
Wees bij mij met uw geest van verzoening
die me ook de kracht zal geven
vergeving te schenken aan hen
van wie ik zelf het slachtoffer ben geworden.
Geef mij de kracht om vrede te stichten
in plaats van bij te dragen aan haat
die de wereld overspoelt.
Vergeef hen die mij kwaad aandeden
en maak hun hart vrij voor de liefde
waartoe wij allen zijn bestemd.
Ik bid het u in de naam van Jezus,
kind van uw genade,
voor ons geboren ten teken van verzoening;
zoon van uw barmhartigheid,
die ons losmaakt van onze schuld.
In Hem worden wij herboren
als uw kinderen,
broeders en zusters van elkaar,
voor tijd en eeuwigheid.
Amen