De Nederlandse Bisschoppenconferentie heeft een boek uitgegeven over interreligieuze dialoog. Onderliggende gedachte is, dat ‘dialoog niet een optie is, maar een vitale noodzakelijkheid’. Op woensdag 10 juni overhandigde mgr. Hans van den Hende een exemplaar van het boek ‘In dialogue’ aan de secretaris van de Raad van Kerken, tijdens een plenaire vergadering. Als referent vanuit de bisschoppenconferentie is Van den Hende verantwoordelijk voor de interreligieuze ontmoeting. Hij benadrukte dat in de diversiteit van de religies wij geroepen zijn om positief te kijken naar wat bindt. In de dialoog is het belangrijk om vanuit de eigen identiteit te spreken als eigen bijdrage aan het gezamenlijk gesprek.
Een belangrijk deel van het werk in Nederland vindt plaats binnen het raamwerk van de Raad van Kerken. Vandaar dat de presentatie in het forum van de Raad van Kerken logisch was en recht deed aan de gezamenlijke insteek van de kerken onder meer in de beraadgroep Interreligieuze Ontmoeting van de Raad van Kerken. De auteur van het boek, Berry van Oers, is ook lid van deze beraadgroep. In een gesprek geeft Berry van Oers een toelichting op het boek ‘In Dialogue, with people of other religions and philosopies’.
Berry van Oers gaat in het boek in op de grondslagen, de doelen en de praktijk van dialoog met andere religies. Dit gebeurt aan de hand van belangrijke Vaticaanse documenten die verschenen zijn op het gebied van de interreligieuze dialoog in de afgelopen 50 jaar, van het Tweede Vaticaans Concilie en paus Paulus VI tot en met paus Franciscus. De auteur benadrukt het belang van de interreligieuze dialoog: “Een eerste doel dat de interreligieuze dialoog dient, is het bevorderen van het samenleven in vrede en harmonie. Daarmee levert de interreligieuze dialoog een belangrijke en directe dienst aan de samenleving.” Andere doelen van interreligieuze dialoog zijn samenwerking op het terrein van gedeelde idealen en ethische waarden in het licht van religie en geloof.
De waardigheid van de mens
Fundamenteel voor de interreligieuze dialoog is de waardigheid van de mens. Van Oers: “God is Schepper en behoeder van alle volkeren. Gods Geest is ook buiten de Kerk werkzaam. Omdat God de Schepper en behoeder is van alle mensen, kiest de Rooms-Katholieke Kerk voor een cultuur die uitgaat van de waardigheid van iedere mens als beelddrager van God. Deze menselijke waardigheid geldt elke mens en sluit daarmee ook de relaties met andere mensen en gemeenschappen in.”
Vormen van interreligieuze dialoog
Interreligieuze dialoog vindt plaats binnen verschillende contexten: in het dagelijkse samenleven van mensen, georganiseerd in samenwerking rond sociale actie, op theologische niveau tussen experts en door de uitwisseling van de religieuze ervaring. Van Oers: “Deze vier vormen hebben alle hun betekenis en waarde en ze vullen elkaar aan.”
Plaats van religie in de samenleving
De Rooms-Katholieke Kerk wil in de interreligieuze dialoog gezamenlijk zoeken naar antwoorden op gemeenschappelijke vragen. Steeds meer gaan die vragen ook over de geloofsgemeenschappen in de moderne samenleving: het gesprek over de heelheid van de schepping, geloofsopvoeding in de pluriforme samenleving, gerechtigheid en democratie en tal van andere vragen. Van Oers: “Als we vandaag de dialoog met andersgelovigen aangaan, zullen we het moeten hebben over de plek die we in de moderne samenleving aan God en godsdienst willen geven. Het gesprek moet in wederzijds respect en acceptatie gaan over geloof, welzijn en toekomst.”
Een teken van hoop
De manier waarop de samenleving naar religie kijkt, wordt negatief beïnvloed door religieus geradicaliseerde groepen en individuen die het vreedzaam samenleven van mensen bedreigen. Wat betekent dat voor de interreligieuze dialoog? Van Oers: “We worden geconfronteerd met radicalisering, ook in het religieuze debat in de wereld. Daarom is dialoog meer dan ooit nodig. Het doorgaan met dialoog kan een teken van hoop zijn. Alleen de weg van de dialoog, samenwerking en wederzijds respect kan ons voorbereiden op de toekomst. Dit is een uitdaging voor de religieuze gemeenschappen.”
Vijftig jaar ‘Nostra aetate’
Het boek verschijnt op een bijzonder moment. Dit jaar wordt wereldwijd herdacht dat vijftig jaar geleden de verklaring ‘Nostra aetate’ werd uitgegeven, het document van het Tweede Vaticaans oncilie (1962-1965) over de houding van de RK Kerk ten aanzien van andere godsdiensten en levensbeschouwingen. Het boek ‘In Dialogue’ werd afgestemd met de Pauselijke Raad voor de Interreligieuze Dialoog in Rome. Deze spreekt waardering uit voor de publicatie en noemt het initiatief van de Nederlandse Bisschoppenconferentie tot uitgave “hoogst belangwekkend” en wenst het veel succes toe. In een brief aan de Nederlandse Bisschoppenconferentie van februari 2015 bepleit de Raad voortgaande inzet voor de interreligieuze dialoog als vitale noodzakelijkheid. De Raad schrijft: “Het is [onze] hoop dat door lezing en verdieping van de inhoud van deze publicatie de lezers meer geneigd zijn om de interreligieuze dialoog te bevorderen. De Katholieke Kerk is er van overtuigd dat ‘dialoog niet een optie is maar een vitale noodzakelijkheid, waarvan in hoge mate onze toekomst afhangt’ (Benedictus XVI, 25-9-2006). Vanaf de verklaring Nostra aetate vijftig jaar geleden, gaat ze door op het pad van respect en vriendschap, aangemoedigd door Paus Franciscus.”
Een boek voor iedereen
In het voorwoord beveelt kardinaal Eijk de uitgave van harte aan bij degenen die betrokken zijn in de interreligieuze dialoog. Van Oers: “Het boek is in de eerste plaats geschreven om katholieken motivatie en inspiratie te geven en zowel praktische als theologische handvaten aan te reiken voor het voeren van de interreligieuze dialoog. Het kan natuurlijk ook geraadpleegd worden door nietkatholieken om kennis te nemen van het denken van de Rooms-Katholieke Kerk over interreligieuze dialoog.” “We hopen op een brede verspreiding. Niet alleen onder katholieken en andere christenen, maar ook onder andersgelovigen, zoals moslims, hindoes, boeddhisten, enzovoort, en onder mensen die dialoog en cohesie in de samenleving belangrijk vinden.” Doordat het boek in het Engels is, kan het zijn weg vinden ook buiten Nederland.
Het boek ‘In dialogue with people of other religions and philosophies’ telt 160 bladzijden, is een uitgave van het SRKK, Utrecht, ISBN-EAN 978-90-9029081-2.
Het kost € 10,- (exclusief verzendkosten) en is te bestellen via bestel@rkk.nl
In het Engels kan je het als volgt formuleren:
In Dialogue, with people of other religions and philosophies, Dutch Bishops’ Conference, Utrecht, The Netherlands, 2015, 160 pages ISBN-EAN 978-90-9029081-2. Can be ordered through bestel@rkk.nl 10 euro ex. postal charges.