Als kerken werkelijk een partij willen zijn voor lokale overheden bij de decentralisatie van de zorg moeten ze nog veel meer dan nu gebeurt gaan samenwerken. Dat was één van de belangrijkste conclusies tijdens een verkenning die vertegenwoordigers van diverse kerken hebben gemaakt in een gesprek bij de Raad van Kerken.
Er is sprake van de ‘grootste veranderingsopgave op sociaal gebied van de laatste honderd jaar’, aldus één van de deelnemers. De gemeente moet voortaan de zorgvragen behandelen en het beleid uitzetten, waar dat voorheen bij de landelijke overheid lag. De eerste fase, die van de contractering van zorginstellingen, lijkt redelijk te zijn verlopen. Veel gemeenten continueren de bestaande lijn. Er worden nu in de gemeente wijkteams gevormd die zich concreter op de mensen richt die van hulp afhankelijk zijn. Locale kerken bepalen zelf in hoeverre ze daarin willen stappen en waar ze de grenzen van hun bijdragen leggen.
Het is in de praktijk ook lastig om precies de scheiding aan te reiken tussen professionele zorg en vrijwilligerszorg. Kerk in Actie spreekt over ‘lijfverbonden zorg’ als een vorm van hulp die voorbehouden moet zijn aan de professional. Maar ook de invulling van die definitie kan weer aanleiding zijn voor nieuwe discussies; is er sprake van lijfverbonden zorg als je met een zorgbehoevende naar een dierentuin gaat en je helpt ter plekke bij het vervangen van een stoma of het aanreiken van medicijnen? Het gesprek gaat onder meer verder over de rechtspositie van de vrijwilligers en de noodzaak van deskundigheidsbevordering.
Ook uit kringen buiten de Raad wijst men op de noodzaak om plaatselijk als kerken nog meer te gaan samenwerken. Of men de plaatselijke raad van kerken daarbij als vliegwiel gebruikt of bijvoorbeeld een diakonaal platform maakt niet uit. Als er maar sprake is van ‘één loket en één duidelijk gezicht’. Er zijn naar schatting 275 plaatselijke raden van kerken en zo’n 120 diakonale platforms.
Een specifiek gesprekspunt vormde ook het verschil in verantwoordelijkheden. Een organisatie als het Leger des Heils heeft vele professionals in dienst op het terrein van de zorg aan de onderkant van de samenleving. Kerk in Actie werkt met een landelijke organisatie aan 18 pilots op plaatselijk niveau. Weer anders ligt het in kleinere reformatorische kerken waar men geen pilots heeft en meer de ontwikkelingen in het algemeen volgt.
Het is niet altijd makkelijk om een gezamenlijk gezicht naar de overheid te hebben, omdat de grenzen van kerkelijke gemeenten behoorlijk divers zijn en ook weer verschillen van die van de burgerlijke gemeente. Er kan sprake zijn van een rooms-katholieke parochie die verdeeld is over drie burgerlijke gemeenten en dan weer moet samenwerken met één christelijke-gereformeerde kerk, een halve baptistengemeente en vier protestantse gemeenten.
Aanleiding voor de bespreking waren eerdere gesprekken van de landelijke Raad van Kerken met politici in Den Haag en met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De Raad probeert met de contacten in beeld te houden hoe de veranderingen zich doorzetten, wil ook kerken informeren over elkaars kennis en voor alles voorkomen dat de meest kwetsbare groep in structurele zin last zou hebben van de inregeling die nodig is op plaatselijk vlak.
Foto’s:
Willy Meijnhardt van Kerkinactie was één van de deelnemers aan het overleg
Diverse deelnemers rond de tafel