De jeugddienst- commissie van de voormalige eilanden ten noordoosten van Kampen wilde een alternatieve kerkdienst. ‘Misschien iets met statafels in het gemeenschapscentrum’ suggereerde een van de commissieleden. ‘In ieder geval niet te oubollig’, zei een ander. Uiteindelijk kozen ze voor een liturgische tocht, een survival, een pelgrimage door laagland zoals een gebed in de bundel ‘Eén druppel jou’ het noemt.
Een van de commissieleden legde vooraf in een plaatselijke krant de opzet uit. ‘Het is een wandeling door de weilanden. Na een tocht van bijna vijf kilometer hopen we ruim een uur later bij de kerk te komen. Onderweg lopen door de weilanden en moeten we over sloten en vieren we een liturgie. Het leek ons een mooi idee. Jongeren willen tegenwoordig iets anders dan alleen een dienst. Zij vinden de kerk niet saai, maar ze willen soms ook even iets anders en volgens mij is de tocht totaal anders’.
Het had tot gevolg dat het bezoekerstal verdubbelde en er geen 50 mensen kwamen, maar 100, 120. Het was een rustige avond, zodat de stemmen die teksten vertolkten verstaanbaar klonken. Het was twee graden boven nul, de grond was zacht en doordat de sneeuw net gesmolten was en het eerder behoorlijk regende was het overal drassig en nat. In de eerste dam tussen twee weilanden gleed een meisje weg in een modderballet. Toch klaagde er niemand. De meeste kerkgangers kwamen van de boerderij. Ze waren het gewend, die drassige weiden.
Een pelgrimsleider had uitgelegd dat de tocht de levensweg symboliseerde en een verdichting was van de liturgie. De helft van de mensen knipte bereidwillig aan het begin van de reis de zaklichten uit, omdat je in de liturgie van de donkere wereld naar het licht van de ontmoeting met God loopt. Bij de eerste halteplaats voorbij twee modderige passeerplaatsen maakte de pelgrimerende gemeente een eerste stop. Alle lampjes mochten aan. Er werd een bede uitgesproken om licht voor het leven. ‘Uw woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn pad’ galmde het daarna door de stilte van de polder. Vervolgens ging het weer verder.
Toen later de vraag werd gesteld welk moment de meeste indruk maakte, waren er nogal wat mensen die wezen op het terugkeermoment. Na een derde van de reis werd de groep stilgezet, moest men omdraaien en zich een situatie voor ogen stellen uit het verleden waar men persoonlijk nog niet helemaal klaar mee was. Voorzichtig teruglopend werden de bedevaartgangers uitgenodigd om te reflecteren op hun eigen rol daarin. De terugblik werd afgesloten met een vrije associatie op psalm 130, een van de bedevaartspsalmen uit de bundel 120-134. De stijl deed ietwat denken aan de eenvoud van de Bijbel in Gewone Taal. Een bromstem klonk door de kale polder en weer verder ging het.
Een bijzonder moment was ook het uitkiezen van stenen. Of men een lastige actie van zichzelf wilde vertalen in de keus van een steen en of men deze zo ver als mogelijk wilde weggooien in een kanaal. En daarna kwam de vraag om een goed voornemen in gedachten te nemen en deze te vertalen naar een andere steen die men moest uitkiezen, vervolgens de vraag om de steen op te poetsen en mee te nemen. Daarop werden er tweetallen gevormd en gaf de één aan de ander uitleg bij de betekenis van de steen. En tenslotte kreeg men het verzoek om de stenen te ruilen. ‘Ik had als eerste steen mijn onzekerheid. Die heb ik weggegooid’, zei een meisje van amper tien. ‘En daarna had ik een mooie steen die meer zelfvertrouwen uitdrukte’. ‘Jammer dat je die weer moest weggeven’, grapte een ander. Waarop de pelgrimsleider corrigeerde: ‘Je stelt je nieuw verworven goede doel ter beschikking van de ander’. ‘Ik vond het vooral indrukwekkend’, zei een ander, ‘dat de steen die ik kreeg de warmte had van een ander’.
De tocht eindigde in het kerkgebouw. De klok galmde de pelgrimerende groep een welkom toe. Bij de deur lag oud tapijt om alle modder af te schudden en de laarzen achter te laten. En zo was er onverwachte verbondenheid met de plaatselijke moskee op het moment dat ieder op kousenvoeten door het godshuis liep. Hoe de gestileerde levensreis was bevallen, werd gevraagd. ‘Ik was vooral verbaasd hoeveel tijd je kwijt bent met het vinden van het goede pad. Je komt soms helemaal niet toe aan gewijde gedachten. Goed dat we af en toe stilgezet werden’, zei een deelnemer.
Na het stoom afblazen was er de collecte. Voor de kerk. Het orgel ging daarna de boventoon voeren en zette in met een lofprijzing. De voorganger sprak ter afsluiting van de dienst een zegen uit. Liefhebbers konden nog napraten en chocolademelk drinken. De voorganger kreeg daaraan voorafgaand een hand van Alex, de ouderling van dienst. Het was immers een variatie op een eredienst.
Hieronder het draaiboek van de tocht.
REGIE-TEKST PELGRIMAGE DOOR LAAGLAND
Een tocht van ongeveer één uur, door weilanden op weg naar de kerk. Het laatste gedeelte van de liturgie vindt plaats in de kerk.
1. BEGIN
Fijn, dat jullie gekomen zijn.
Ooit gingen de joden drie keer per jaar op pelgrimage naar Jeruzalem.
Toen er amper wegen waren in de polder liepen de boeren over zogenaamde kerkenpaden langs de weilanden naar de kerk.
Zo maken wij vanavond onze tocht naar de kerk.
We maken een pelgrimage.
Een pelgrimage is meer dan een gewone wandeling.
Het is een tocht, waarin we levenservaringen een plek geven.
Het is niet erg als het regent, of als we door de modder gaan.
Dergelijke momenten staan symbool voor de tegenslag, die je kan ervaren.
En er zijn momenten waarop we de hoop verwoorden en de verwachting.
Een pelgrimage is meer dan een gewone wandeling.
We gaan naar de kerk.
Daar zingen we een lied en ontvangen we een zegen.
Daar drinken we nog een kom chocolademelk en praten na.
Het grootste deel van de liturgie vieren we niet in de kerk.
We vieren de liturgie onderweg.
Dus er zijn momenten waarop we stil staan, bidden, zingen.
We lopen het eerste gedeelte in stilte.
Ik geef wel aan wanneer dat stopt.
Het is geen ijzige stilte. Het is net als in de kerk.
We vragen je om na te denken.
Steeds vanuit het idee, dat het lopen symbool staat voor de levensweg.
En dat de momenten van bezinning er zijn om het gesprek met God te voeren.
Ik zal als liturg en pelgrimsleider aangeven waar we stil staan.
En andere mensen lezen teksten of zeggen een gebed.
We komen in de bijbel allerlei mensen tegen die een tocht gemaakt hebben.
We luisteren naar een tekst.
EERSTE COMMISSIELID/JONGERE:
De Here zei tegen Abram:
Ga weg uit je eigen land
en ga weg van je familie.
Ik zal je zeggen naar welk land je moet gaan.
Abram deed wat de Heer gezegd had.
Hij ging weg uit Charan.
Hij was toen al 75 jaar oud.
En hij nam zijn vrouw Sarai en zijn neef Lot mee.
PELGRIMSLEIDER
We zingen onszelf moed in met een lied.
EERSTE KEER ZINGEN: NLB Gezang 802: 1, 4
Door de wereld gaat een woord
en het drijft de mensen voort:
Breek uw tent op, ga op reis
naar het land dat Ik u wijs.
refrein:
Here God, wij zijn vervreemden
door te luistren naar uw stem.
Breng ons saam met uw ontheemden
naar het nieuw Jeruzalem.
Door de wereld klinkt een lied
tegen angsten en verdriet,
tegen onrecht, tegen dwang
richten pelgrims hun gezang,
refrein.
PELGRIMSLEIDER:
We gaan op pad.
2. MOMENT VAN HET LICHT
PELGRIMSLEIDER
Als je loopt in het donker, besef je hoe belangrijk het licht is.
We doen er nog wat lichten bij (licht aan).
We geloven dat God als licht in ons leven aanwezig wil zijn.
We bidden daar ook om.
Laten we bidden.
TWEEDE COMMISSIELID / JONGERE:
Here God,
U hebt ook gezegd: ‘Ik ben het licht van de wereld’.
We bidden om dat licht van U.
Er zijn momenten dat het donker is in ons leven.
Dat we weinig zien van hoe te lopen.
Hoe waardevol is dan het licht.
Zo vertrouwen we op U.
Dat U ons een weg wijst in het leven om te gaan.
Amen.
TWEEDE KEER ZINGEN: We zingen ELB 262: ‘Uw Woord is een lamp voor mijn voet’
Uw Woord is een lamp voor mijn voet
en een licht op mijn pad.
Uw Woord is een lamp voor mijn voet
en een licht op mijn pad.
Uw Woord is een lamp, Uw Woord is een licht.
Uw Woord is een lamp voor mijn voet
en een licht op mijn pad.
PELGRIMSLEIDER:
We gaan verder.
3. MOMENT VAN OMZIEN
De pelgrimage staat symbool voor onze levensweg.
De weg loopt niet altijd gladjes en soepel.
Er zijn ook momenten van tegenslag en verdriet.
Pelgrims ervaren dat onderweg.
Soms moet je ook eens even teruglopen.
Dus ik stel voor dat we ons omdraaien.
En terwijl we teruglopen denken we aan een moment in ons leven,
wat niet helemaal is afgemaakt.
Waar we nog onverwerkte gevoelens bij hebben.
We lopen rustig.
Na 50 meter:
Laten we een variant op psalm 130 lezen:
DERDE COMMISSIELID/JONGERE:
Een psalm.
Here,
Soms moet ik op mijn schreden terugkomen.
Ik maak vergissingen.
Bewandel verkeerde paden.
Verdwaal.
Er zijn ook momenten dat ik twijfel.
Als de wind van voren komt.
Als de regen op mijn leven klettert,
daarom spreek ik U aan.
Heer, bevrijd me van schuld,
van neerslachtigheid.
Ik verlang naar U, Heer,
meer dan nachtwakers verlangen naar de ochtend,
naar het licht van de nieuwe dag.
Amen
PELGRIMSLEIDER:
We lopen nu een stuk in stilte verder.
4. MOMENT VAN STENEN ZOEKEN
Hier liggen stenen.
Ik vraag jullie een steen uit te kiezen.
Die steen staat symbool voor zorg in je leven.
Ik vraag je nu de steen die zorg uitdrukt te nemen
en zo ver mogelijk weg te gooien over het water.
Vertellen: Verhaal Confucius over het oversteken van een rivier, of een andere vrije vertelling.
DERDE KEER ZINGEN: We zingen Opwekking 464 ‘Wees stil voor het aangezicht van onze God’: 3
Wees stil, want de kracht van onze God
daalt neer op dit moment.
De kracht van de God die vergeeft
en ons genezing brengt;
niets is onmogelijk
voor wie gelooft in Hem.
Wees stil, want de kracht van onze God
daalt neer op dit moment.
We gaan over de dam. En ik vraag je daar om nog een keer een steen uit te zoeken.
Die steen staat symbool voor je idealen. Je goede voornemen.
Daar waar je in de toekomst aan wilt werken.
Poets de steen op en steek hem in je binnenzak of houd hem in je hand.
We gaan verder.
5. MOMENT VAN UITWISSELING
Ik vraag je nu om een tweetal te vormen.
Laat elkaar de steen zien en vertel waar de steen symbool van is.
Na poosje: Geef de ander je steen.
Zo delen we onze idealen.
En stellen we onze idealen beschikbaar voor elkaar.
We lopen niet alleen.
We lopen met anderen.
We bidden voor anderen.
We verheugen ons met anderen.
We rouwen met anderen.
Daarom willen we met jullie bidden:
VIERDE COMMISSIELID / JONGERE
Here,
Het is goed dat wij onze idealen uitwisselen.
Dat we voor elkaar instaan.
Zo bidden we U samen
en ik bid ook persoonlijk,
maak mij een instrument van uw vrede.
Laat mij liefde brengen,
als iemand verdrietig is.
Laat me geloof aanreiken,
als iemand twijfelt.
Help me een licht te ontsteken,
als duisternis het zicht beneemt.
Maak dat wij niet zozeer zoeken
om getroost te worden,
als wel om te troosten.
Niet om liefde te vergaren,
maar om liefde te geven.
En dat wij dat doen, in Uw naam.
Amen.
PELGRIMSLEIDER:
We liepen in stilte.
Maar in een kerkdienst zijn er ook momenten dat je gedachten uitwisselt.
Laten we die ruimte ook nu nemen.
6. MOMENT VAN LOFPRIJZING
We zijn op verharde wegen.
Het lopen gaat makkelijker.
En het einde is in zicht.
Tijd om onder het lopen te zingen.
Ik stel voor dat we enkele liederen van lofprijzing zingen.
VIJFDE KEER ZINGEN We beginnen met ELB 218: ‘Samen in de naam van Jezus’: 1, 2, 3.
Samen in de naam van Jezus
Heffen wij een loflied aan
Want de Geest spreekt alle talen
En doet ons elkaar verstaan
Samen bidden, samen zoeken
Naar het plan van onze Heer
Samen zingen en getuigen
Samen leven tot Zijn eer
Heel de wereld moet het weten
Dat God niet veranderd is
En zijn liefde als een lichtstraal
Doordringt in de duisternis
De weg van God is niet te keren
Omdat Hij er over waakt
En de Geest verbreekt de grenzen
Die door mensen zijn gemaakt
Prijs de Heer
De weg is open
Naar de Vader naar elkaar
Jezus Christus, triomfator, mijn verlosser, middelaar
Vader met geheven handen
Breng ik U mijn dank en eer
Het is Uw Geest die mij doet zeggen
Jezus Christus is de Heer
PELGRIMSLEIDER
Als we aankomen:
Laarzen uit.
En we gaan zitten in de bank.
7. MOMENT VAN AANKOMST
Nu we in de kerk zijn gekomen,
Willen we eerst wat reacties inzamelen.
Wat vonden jullie er van?
Wat was anders dan verwacht?
Wat sprak je het meest aan?
Geven we onze gaven. (Collecte)
en daarna zingen we een loflied.
ZESDE KEER ZINGEN: Gezang 255: ‘Ere zij aan God de Vader…’: 1, 2, 3.
Ere zij aan God, de Vader,
ere zij aan God, de Zoon,
eer de Heil’gen Geest, de Trooster,
de Drie-een’ge in zijn troon.
Halleluja, halleluja
de Drie-een’ge in zijn troon!
Ere zij aan Hem, wiens liefde
ons bevrijdt van elke smet,
ere zij aan Hem, die zondaars
in de rij van koon’gen zet.
Halleluja, halleluja
’t Lam, dat vrijkocht en dat redt!
Ere zij de Heer der eng’len,
ere zij de Heer der Kerk,
ere aan de Heer der volk’ren,
aard en hemel looft uw werk!
Halleluja, halleluja,
looft de Koning en zijn werk!
PELGRIMSLEIDER:
Ontvang dan nu de zegen van de Heer:
De Here zegent je…..
EINDE LITURGIE
Eventueel informele ontmoeting
Foto’s: Schoenen, resultaat van de pelgrimage; onder: de verzamelde groep kerkgangers voor het slotlied