De Raad van Kerken overweegt tot een verdere inventarisatie te komen van missionair werk. Een voorstel in die richting op 9 april is in ieder geval meegenomen door het moderamen vanuit de Raad om te bespreken. Aanleiding vormde het thema ‘missionair werk’, wat in bijna alle kerken op de agenda staat en waar de PKN een honderdtal pioniersplaatsen voor heeft ingeruimd. Om het gesprek te stimuleren vanuit de praktijk was Rob Visser uitgenodigd, die op het Amsterdamse IJburg al een jaar of vier werkt als pionier.
Ds. Rob Visser is in 2010 begonnen op IJburg. Er was op dat moment geen kerk op IJburg. Er was wel een project onder de naam De Tronk. Het ging om een oecumenisch project wat het in de oude vorm uiteindelijk niet heeft gehaald. Met de komst van Hans van Ark bij de dienstenorganisatie is er een pakket opgepakt van 100 pioniersplaatsen, waarbij ook Amsterdam-IJburg een plek kreeg. Met het beschikbare budget is Rob Visser, bekend onder meer van de Grote Kerk in Apeldoorn tijdens de aanslag bij de naald, neergestreken in de hoofdstad. Er was geld voor drie jaar, en het project is later met een jaar verlengd. Nu wordt gekeken of Rob Visser op een halve baan het project nog wat verder op de benen kan helpen alvorens hij met pensioen gaat.
Visser was uitgenodigd om iets van de bevindingen met de Raad te delen rond het missionaire werk. Hij heeft ervaren dat de eerste stappen op IJburg schoorvoetend gezet konden worden. ‘Er zat geen mens op me te wachten’, herinnert hij zich. En hij begon daarom maar daarmee waarin hij goed was: met gesprekken aanknopen. Hij heeft altijd als leidraad gehad: ‘Zorg dat je bij de mensen op bezoek gaat’. En dat deed hij. Zo heeft hij langzamerhand het vertrouwen gewonnen van de mensen.
Hij vertelde verder dat hij op enkele momenten in zijn werk geluk heeft gehad. Het bleek achteraf zeer nuttig, dat hij tijdens een sinterklaasfeest op IJburg vanwege het ontbreken van een goed-heilig-man-op-leeftijd en een gezonde Sinterklaas ineens gepromoveerd werd tot bisschop. Het leverde hem bekendheid op bij mensen en goodwill. Een stuk in de Telegraaf onder de titel ‘Opa IJburg brengt vertrutting’ droeg bij aan verdere bekendheid. De kop van het artikel was misschien wat terughoudend. Het artikel zelf maakte duidelijk dat Rob Visser op IJburg allerlei zaken wilde brengen die mensen misschien ‘vertrutting’ noemen, maar die wel gezelligheid en aandacht voor mensen met zich meebrengen. Visser pleit dan ook voor een diaconale invulling van het missionaire werk.
Er zijn reguliere kerkdiensten op IJburg in de Binnenwaai. Het is geen doorsneekerk, maar een uitnodigende ruimte die ook als ontmoetingsplaats zeer geschikt is. Er is inmiddels een groep van zusters op IJburg komen wonen, die zeer geliefd zijn onder de bevolking. Rooms-katholieke priesters verzorgen er op zaterdag een eucharistie. Het contact met de evangelische groepen is ook gegroeid. Daar zijn er diverse van; variërend van Crossroads tot Rafaëlgemeente. Er zit verschil in uitwerking van de spiritualiteit, maar als je over en weer elkaar respecteert, is er een goede samenwerking mogelijk.
Het contact met moslims ligt lastiger en komt moeizaam van de grond. Op hoogtijdagen, zoals met kerst, lukt het wel om enige gezamenlijke ontmoeting te creëren, maar naar een echte doorbraak wordt nog gezocht. De vrouw van dominee Visser is daarin eigenlijk meer succesvol dan haar man; ze spreekt een twintigtal moslim-vrouwen tijdens een wekelijkse gymnastiek en dat blijkt een bron van informatie en uitwisseling van ervaringen te zijn.
Inmiddels heeft Rob Visser het initiatief van een Parentshouse van de grond getild. Het aantal echtscheidingen loopt behoorlijk op en het is lastig voor de scheidende ouders om dan onderdak te vinden in de buurt. Het Parentshouse wil in die problemen mensen bijstaan. Er blijkt grote behoefte aan zo’n voorziening.
Er kwamen veel reacties vanuit de plenaire raadsvergadering. Er was herkenning vanuit iemand die in de Haagse Schilderswijk werkt. Hij heeft vergelijkbare ervaringen en verdiepende contacten met onder meer moslims. De Oud-Katholieke Kerk draait een soortgelijk project in Rotterdam met het Citypastoraat. Vragen waren er ook. Bijvoorbeeld naar de financiële bijdrage van de mensen op IJburg zelf. Rob Visser gaf aan dat het project op jaarbasis ongeveer twee ton kost, dat IJburg tot nu toe niet meer dan 10.000 bijdroeg, maar dat inspanningen om dat bedrag op te krikken met een actieve inzet rond Kerkbalans wel helpen. Iemand anders vroeg naar de doelgroep. Lukt het ook zinzoekers in algemene zin te bereiken? Visser maakte duidelijk dat het moeilijk blijft om de yuppen zelf duurzaam te binden. Velen zijn bezig met hun carrière, hun hypotheek en de inspanningen om hun relaties levend te houden.
Ook de vraag naar continuïteit kwam aan de orde. Rob Visser beaamde dat je moest oppassen voor ‘vuurpijlenchristendom’, er is één piekervaring, waarbij iedereen vol waardering is om vervolgens weer in het donker te staan. Voor hem zijn de kerkdiensten en de gesprekskringen dan ook drager van het werk. Visser verwacht dat er bij zijn vertrek uiteindelijk wellicht ruimte is om een pastoraal werker in te zetten, dat de Binnenwaai ook als buurtcentrum een multi-functionele taak kan krijgen en dat er in samenwerking met de kerk van Muiderpoort verdere invullingen van diensten kunnen zijn.
Humane zorg
De Raad sprak ook over andere zaken. Vertegenwoordigers van de kerken spreken in mei met tweede-kamer-leden over humane zorg. Er vond een inventarisatie plaats van wat er onder de raadsleden leeft op dit punt. Velen benoemden de argwaan dat de zorg verder uitgekleed wordt. Het Leger des Heils weet nu al dat men op een formatie van 5000 mensen misschien wel een kwart van de mensen moet loslaten, omdat er onvoldoende geld beschikbaar zal zijn. De gemeentelijke overheid gaat daar sinds kort over en dat gaat met bezuinigingen gepaard en het risico dat men kleine of confessionele zorginstellingen minder in het oog houdt. Iemand uit de regio Den Haag stelde vast dat de zorg over principiële wissels gaat. Mensen in de bijstand werden aanvankelijk gezien als mensen die gebruik maakten van een sociaal vangnet; de bijstand is daarbij een soort verzekering. Dat idee wordt losgelaten. Er komen allerlei verplichtingen en taken aan de bijstand te hangen en men krijgt een tijdlang geen geld. ‘Armoede wordt gecriminaliseerd’, zei hij. Hij waarschuwde voor versluierend taalgebruik: ‘Er is niet te weinig geld, we kiezen zelf voor een bepaalde verdeling’.
Veranderingen
De Raad heeft afscheid genomen van Bert van Bokhoven. Hij heeft lange tijd deel uitgemaakt van de plenaire Raad vanuit de PKN. Hij vertegenwoordigde de PKN ook bij diverse andere gelegenheden, zoals de CEC in Budapest. Bert hield de overdenking voorafgaand aan de raadsvergadering en memoreerde onder meer de situatie in Israël en Palestina. En hij noemde de waarde van de oecumenische ontmoetingen in Nederland en in het buitenland.
Eveneens afscheid werd er genomen van Hans Nijhuis. Hij is secretaris-generaal van de Rooms-Katholieke Kerk en als zodanig lid van de Raad. Zijn functie wordt in het kader van de bezuinigingen binnen de kerkprovincie teruggebracht tot 0,2 fte. Wie hem opvolgt is nog niet bekend, maar het is wel de bedoeling dat hij vervangen wordt binnen de Raad. Zoals bekend zijn zowel de RKK als de PKN met drie personen binnen de Raad aanwezig. Naast Hans Nijhuis is dat voor de RKK Geert van Dartel van de Katholieke Vereniging voor Oecumene en mgr. Hans van den Hende, referent voor de oecumene. Voor de PKN zijn naast Bert van Bokhoven lid: ds. Arjan Plaisier, scriba, en ds. Karin van den Broeke, preses.
Foto’s:
Rob Visser
Bert van Bokhoven
Hans Nijkamp (links) met Marius van Leeuwen