We hebben de afgelopen jaren een aantal crises meegemaakt (ongelukken met vliegtuigen, schietincidenten, brandstichtingen) waarbij veel aandacht van de media was. Mede daarom vinden de plaatselijke overheden het belangrijk om een herdenkingsbijeenkomst of een stille tocht te organiseren of te faciliteren.
In veel van de publieke herdenkingsbijeenkomsten wordt de rol van religie door de overheid niet onderkend of is men bang om ruimte te laten voor de religieuze gevoelens van de getroffenen of hun nabestaanden. Toch probeert men dan door symbolen zo’n bijeenkomst vorm te geven. Toen de Raad van Kerken bij de voorbereiding van de herdenkingsbijeenkomst voor de slachtoffers van het vliegtuigongeluk in Tripoli gevraagd werd om voorbeelden aan te reiken van ‘bruikbare’ symbolen, schrok men terug toen verteld werd wat die symbolen betekenen in de traditie. Naar mening van de vertegenwoordigers van de Raad wordt een symbool, als er geen relatie gelegd mag worden met de religieuze betekenis ervan, leeg en zonder betekenis voor de mensen om wie het in zo’n bijeenkomst gaat. Het is duidelijk: ten aanzien van de bijdrage van de kerken heeft men koudwatervrees.
Als gevolg van die koudwatervrees werden kerken de afgelopen jaren bij de voorbereiding van herdenkingsdiensten buitengesloten. De overheid ging zelf dingen bedenken terwijl de kerken al vele eeuwen lang ‘ervaring’ hebben met verwerken van traumatische situaties. Vele kerken zijn al actief bij de directe opvang (bijvoorbeeld: Bijlmer met een toestel van El-Al; vuurwerkramp Enschede; Schiphol -Turkish Airlines; Koninginnedag Apeldoorn; schietincident in Alphen aan de Rijn). Ook bij de nazorg – die soms jarenlang nodig is -wordt door de kerken en hun vertegenwoordigers pastorale zorg verleend. Zorg voor de naasten (armen, zieken, treurenden, hongerigen, naakten ….) behoort immers bij de opdracht van de kerk.
De laatste jaren heeft de Raad zijn stem laten horen op verschillende niveaus: bij de overheid en bij de samenstelling van handleidingen voor overheden om bijzondere bijeenkomsten te organiseren na rampen of crises.
Begin november op een Symposium over ‘Psychosociale en geestelijke verzorging na rampen en crises’ verzorgde de Raad een bijdrage. Tijdens dit symposium kwam een aantal sprekers aan het woord die vertelden over hetgeen zij de afgelopen jaren hebben ervaren bij de zorg voor slachtoffers en hun nabestaanden. Zo kunnen we constateren dat er zich een kentering ten goede voordoet. Vertegenwoordigers van verschillende organisaties – waaronder overheden – bepleitten verankering van de zorg door kerken in de formele Rampenplannen.
De Raad van Kerken in Nederland heeft expertise om aan herdenkingsbijeenkomsten die een multi-religieus karakter hebben een bijdrage te leveren. Ook kunnen de plaatselijke Raden zich inzetten, indien de situatie daarom vraagt, samen met andere religies.
Het is dan zaak voor de plaatselijke Raden om al spoedig contact op te nemen met gemeentebesturen én andere religieuze organisaties om gezamenlijk na te denken als zich onverhoopt een ramp of crisis voordoet.