“Goed functionerende structuren zijn geen garantie voor succes, maar disfunctionerende structuren zijn een garantie voor vele problemen. (…) Het gesprek over structuren is noodzakelijk om het doel, de visie en missie van het gezamenlijk werk van de kerken in en voor Europa te blijven nastreven”, aldus de inleiding van het handboek voor de 14de assemblee van de Conference of European Churches (CEC). De assemblee vindt plaats van 3 tot 8 juli in Boedapest.
De CEC is een gemeenschap van 115 orthodoxe, protestantse, anglicaanse en oud-katholieke kerken vanuit heel Europa; er zijn daarnaast zo’n 40 geassocieerde organisaties aangesloten. De CEC is opgericht in 1959 en heeft op dit moment nog kantoren in Geneve, Brussel en Straatsburg. De lidkerken van de CEC werken onder meer samen op het gebied van klimaat, duurzaamheid, onderwijs, economische en sociale zaken, integratievraagstukken, globalisatie, mensenrechten en godsdienstvrijheid, interreligieuze dialoog, vluchtelingenproblematiek.
Een actueel voorbeeld van de kracht van de CEC is de klacht die zij, namens de Protestantse Kerk in Nederland, hebben ingediend bij de Raad van Europa tegen de Staat der Nederlanden. De Protestantse Kerk vindt dat de Staat het recht van niet-gedocumenteerde volwassenen op voedsel, kleding en onderdak – zoals beschreven in het Europees Sociaal Handvest – moet nakomen. Tijdens de assemblee wordt mogelijk bekend of deze klacht ontvankelijk wordt verklaard.
Een belangrijk agendapunt is de reorganisatie van de CEC. De CEC heeft op dit moment nog drie besturen en drie vergaderlocaties. Dat wordt teruggebracht naar één verkleind bestuur met als vestigingsplaats Brussel, waar men gemakkelijk kan overleggen met de burgerlijke autoriteiten in Europa. In het nieuwe model wordt het onderscheid doorgetrokken tussen management en bestuur. De kerken gaan meer op basis van delegatie werken en daarmee krijgen de kerken een veel simpeler en eenduidiger organisatie gebaseerd op onderling vertrouwen en deskundigheid en niet – zoals in het verleden – gebaseerd op representativiteit.
“Deze nieuwe structuur past bij de huidige tijd waarin communicatie sneller dan ooit gaat. Het is belangrijk dat de CEC een lichtere structuur krijgt, zodat zij snel en effectief kan reageren op actuele kwesties. Hiermee wordt gewaarborgd dat de stem van de Europese kerken in het maatschappelijk debat goed te horen blijft”, aldus Klaas van der Kamp, secretaris van de Raad van Kerken Nederland.
De Nederlandse kerken zijn met een delegatie van tien personen aanwezig bij de veertiende assemblee van de CEC (Europese Kerkenconferentie). Vanuit Nederland zijn aanwezig: Drs. Bert van Bokhoven (Protestantse Kerk in Nederland), ds. Klaas van der Kamp (Raad van Kerken), prof. dr. Goos Minderman (Remonstrantse Broederschap), dr. Arjan Plaisier (Protestantse Kerk in Nederland), ds. Joost Röselaers (Remonstrantse Broederschap), mgr. Dick Schoon (Oud-Katholieke Kerk), ds. Iris Speckmann (Doopgezinde Sociëteit), drs. Henk Stenvers (Doopsgezinde Sociëteit), mevr. Geesje Werkman (Protestantse Kerk in Nederland), ds. Rinze Martin Witteveen (Europese predikantenorganisatie).
In totaal komen er ongeveer vierhonderd mensen bij elkaar in Boedapest. Zo’n 230 zijn officieel afgevaardigde, de rest behoort tot de stewards (30), geassocieerde organisaties (24), adviseurs en gasten (116). Het Verenigd Koninkrijk (29) en Duitsland (27) leveren de meeste afgevaardigden. Nederland heeft acht officiele vertegenwoordigers met stemrecht, vergelijkbaar met gastland Hongarije (9).
Het belangrijkste document wat aan de orde komt is het zogenaamde Uppsala Rapport, waarin de reorganisatie van de Europese Kerkenconferentie beschreven staat. Verder staat het activiteitenrapport ‘Van Lyon naar Boedapest’ op de rol. Er is tekst van een nieuwe constitutie en er zijn diverse amendementen (afkomstig uit de grote landen van het Verenigd Koninkrijk en Duitsland) en correspondentie met onder meer de CCME, de Europese migrantenorganisatie die zich in Lyon bij de CEC aansloot en die meer zichtbaarheid bepleit voor het eigen werk. De CCME wil dat de doelstelling van de CCME met de inzet voor migranten en minderheden expliciet in de constitutie wordt genoemd, de CCME wil ook meer ruimte voor migrantenkerken en wil een eigen legale status ten behoeve van de fondsenwerving.
Bij de documenten die de CEC aanbiedt in voorbereiding op de assemblee is ook een Handboek voor de Assemblee met allerlei huishoudelijke regels en praktische suggesties en een liturgisch boek Gloria Deo. Het liturgische werk opent met een speciaal lied voor de assemblee, waarin het thema ‘ What are you waiting for’, ontleend aan Handelingen 22: 16. Het lied heeft als tekst:
‘What are you waiting for? What are you waiting for? Is something stopping you? Called to be one, one in Christ! What are you waiting for? // The grace of God has shone in your life, The Word of God has run in your ear. The will of God has shown you the way, so what are you waiting for?’
Het thema beoogt uit te dagen om de Europese Kerken in een nieuwe periode te leiden, waarbij de Koude Oorlog voorbij is, ooit de bestaansgrond voor de Europese Kerken en de kerken in het Europese continent worden uitgedaagd nieuwe gezamenlijke thema’s op te pakken, zoals de migrantenvragen en de economische ontwikkelingen die op dit moment behoorlijk verschillen tussen noord en zuid, west en oost.
Bij de assemblee hoort een logo dat door Zweden is ontwikkeld. Het gaat om een soort Europese kaart met groene puntjes en een kruis ter hoogte van Hongarije, waar de assemblee, de veertiende in de geschiedenis, plaatsvindt.
Een groot deel van de gesprekken is gewijd aan de bespreking van de reorganisatie die is verwoord in het Uppsala Rapport. Daarin wordt voorgesteld de diverse bestuurscommissies te integreren, de balans tussen gouvernance en management wordt up to date gebracht en er wordt voorgesteld om de verschillende locaties van Geneve, Straatsburg en Brussel op een locatie te concentreren, namelijk in Brussel. Het rapport komt uitvoerig aan de orde, volgens sommige Nederlandse afgevaardigden wel wat al te uitgebreid. Dr. Guy Liagre, algemeen secretaris van de CEC, legt uit dat men werkt volgens het principe van: ‘ Quod omnes tangit, ab omnibus tractari et approbari debet’, oftewel: Wat allen raakt, moet door allen besproken en goedgekeurd worden.
Er is in de wandelgangen even sprake geweest van de optie om de CEC op te gaan in bijvoorbeeld de Wereldraad. De voorstellen gaan echter uit van een permanente zelfstandige overlegstructuur op Europees niveau. Het alternatief – een soort commissie binnen de Wereldraad – wordt als minder aantrekkelijk gezien en sluit ook niet aan bij de wereldwijde structuur, waarbij ieder continent een eigen kerkelijke afstemming kent. De hoofdgast in Boedapest is de voorzitter van de Latijns-Amerikaanse CLAI, Julio Murray. Hij spreekt de assemblee toe op 4 juli. Murray is naast voorzitter van de CLAI ook bisschop van de Episcopale Anglicaanse Kerk in Panama.
Dr. Guy Liagre heeft laten weten in antwoord op de vraag of de assemblee niet korter had kunnen zijn, dat er ook ruimte moet zijn voor onderlinge ontmoeting. Zo zullen de afgevaardigden op zondag kerkdiensten bezoeken op locaal niveau, de voorgangers krijgen daarbij de gelegenheid om een meditatie te verzorgen in een locale gemeente.
Dr. Guy Liagre zal op woensdag 11 september 2013 een bezoek brengen aan Nederland, waarbij hij ’s ochtends de plenaire Raad van Kerken zal toespreken en in gesprek zal gaan met de afgevaardigden over de betekenis van de Europese kerkelijke afstemming.
Het is verder de bedoeling dat er dagelijks berichten op deze site komen van afgevaardigden, waardoor mensen in Nederland zich een goed beeld kunnen vormen van de ontwikkelingen in Boedapest.
Zie voor documenten ook: assembly2013.ceceurope.org.
Foto: Een deel van de delegatie (vlnr staand: Plaisier, Witteveen, Van Bokhoven, Stenvers; vlnr zittend: Speckman en Van der Kamp).