Diverse christelijke leiders hebben kritisch gereageerd op de plannen van VVD-staatssecretaris Dekker, die de levensbeschouwelijke omroepen af wil schaffen. Luitenant-kolonel Ine Voorham, jarenlang bestuurder van onder meer de IKON, spreekt van het ‘kwijtraken van een platform om een stem te kunnen zijn voor degenen die geen stem hebben’. Media-bisschop Frans Wierts spreekt van een grote onderschatting van de samenbindende functie die religies kunnen hebben.
De VVD-staatssecretaris gaat weer een stapje verder dan de maatregelen die enkele weken geleden naar buiten kwamen en die toen al tot onrust leidden bij verschillende religieuze analisten. Enkele goedgelovigen dachten toen nog dat het intrekken van budgetten mogelijk zou worden gecompenseerd door de levensbeschouwingen een plek te geven bij andere omroepen. Toen stond er op deze website al een kritische benadering. Nu is de staatssecretaris nog een stapje verder gegaan en laat hij de omroepen verder verdampen. Het gevolg is dan ook, dat naast de al bestaande sceptische benaderingen ook een omroep als de IKON zich veel kritischer heeft uitgelaten.
De Raad van Kerken heeft onlangs de ontwikkelingen besproken met joodse, islamitische, boeddhistische en hindoeïstische partners. In het interne overleg bestond zorg over de mededeling dat budgetten tot nul werden teruggebracht. De religies zijn van mening dat het zinvol is en bijdraagt aan een genuanceerd beeld van wat mensen bezielt, als religies gedachtegoed zichtbaar kunnen maken via de media.
Diverse groepen hebben bezorgd gereageerd op de mededelingen van de staatssecretaris. Naast onder meer luitenant-kolonel Ine Voorham en bisschop Wierts was er ook een reactie van Joden, Moslims, Hindoes, Boeddhisten, en Humanisten.
Het Leger des Heils, dat via de IKON zendtijd krijgt en lid is van de Raad van Kerken, is zwaar gedupeerd, aldus luitenant-kolonel Ine Voorham. Zij noemt het kabinetsvoornemen ‘onbegrijpelijk’. Voorham: ‘Het beëindigen van de zendtijd betekent het kwijtraken van een platform om een stem te kunnen zijn voor degenen die geen stem hebben’. Het Leger des Heils biedt ondermeer onderdak aan daklozen in ons land en is in de kerstperiode zichtbaar in het straatbeeld ten dienste van de mensen die zelf geen plek hebben om kerst te vieren.
De Rooms-Katholieke Kerk, eveneens lid van de Raad van Kerken, heeft bij monde van mgr. Frans Wiertz, media-bisschop, het meest uitvoerig gereageerd op de plannen. Hij uit zich kritisch over het idee dat religie achter de voordeur zou horen. Hij noemt de plannen een uiting van de sterke onderschatting van de samenbindende rol van religie in de samenleving.
‘Religie is van grote invloed op hoe je in het leven staat. Heeft invloed op je houding over publieke waarden als barmhartigheid, gerechtigheid, solidariteit, tolerantie. Religie werkt door in geefgedrag bij collectes en in de inzet voor vrijwilligerswerk. Zou het toeval zijn dat het meeste geld voor goede doelen in Nederland nog altijd wordt opgehaald bij mensen met een religieuze achtergrond, dat de meeste vrijwilligers in allerlei organisaties óók actief zijn in kerkelijk verband? Voor hen houdt betrokkenheid niet op bij de voordeur, iets wat dit kabinet blijkbaar wel van ze verwacht’.
‘Religie is een onderdeel van onze open samenleving die we democratie noemen. Om die open en veelkleurige samenleving te kunnen begrijpen moet zichtbaar en hoorbaar gemaakt blijven worden welke rol religie speelt. Niet alleen binnen gebouwen, maar vooral ook in de beweegredenen en de harten van mensen. Dat kan niet alleen ‘van buitenaf’. Nee, belangrijk is om te laten zien wat die miljoenen Nederlanders beweegt om vanuit hun religieuze inspiratie een actieve rol te spelen in deze samenleving’.
‘Juist van binnenuit laten zien wat mensen beweegt is de rol van de kleine levensbeschouwelijke omroepen. Het zichtbaar maken van geloof, hoop en liefde. Door gelovigen zelf aan het woord te laten, door ze zelf te laten bepalen wat voor hen belangrijk is en dat te laten zien. Dat doen omroepen als RKK, IKON, de Joodse Omroep al heel lang. Soms met vallen en opstaan maar altijd vanuit de intentie om onderdeel te blijven uitmaken van een samenleving die ze misschien voor een deel niet meer begrijpt’.
‘Het is de taak van deze omroepen om aan te tonen dat ook gelovige mensen een boodschap hebben die gehoord mag worden, waardoor ze een integraal onderdeel uit blijven maken van onze veelkleurige samenleving. Dit geluid ‘achter de voordeur’ stoppen is niet alleen een armzalige maar ook een risicovolle weg en getuigt van weinig gevoel voor samen-leven’.
Ook buiten de confessioneel-religieuze kringen is kritiek. PvdA-prominent Jacques Wallage: ‘Voor mij is het van het allergrootste belang dat de levensbeschouwelijke omroepen behouden blijven’. Oud-bewindsman Ernst Hirsch Ballin van het CDA: ‘Deze kleine, waardevolle omroepen laten zien hoe divers levensbeschouwelijke identiteit in Nederland in de 21ste eeuw is – aan gelijkgezinden maar ook aan mensen die zich ervoor interesseren wat anderen beweegt. Als ze niet bestonden, zouden ze er juist moeten komen, en nu ze er zijn mogen we ze niet laten vallen’.
Hoogleraar en Kroonlid van de SER, Louise Fresco: ‘Het is een onbegrijpelijke kapitaalvernietiging om bijvoorbeeld de HUMAN (Humanistische Omroep) maar ook de andere levensbeschouwelijke omroepen, die bij uitstek de diversiteit van de samenleving vertegenwoordigen en juist niet de vragen van de mainstream, uit het publieke bestel gooien!’
De Remonstrantse Broederschap brengt in samenwerking met onder meer de Protestantse Kerk in Nederland en het Leger des Heils in de periode voor Kerst speciale radio-spots, waarin mensen op de waarde van het kerstfeest worden gewezen. De kerken betalen voor deze zendtijd. ‘Het is jammer’, aldus een waarnemer, ‘dat kerken voor een goede boodschap zo veel moeten betalen, terwijl minder ambitieuze programma’s als vanzelf vanuit algemene middelen worden gefinancierd’.
Foto: Ine Voorham