Het voorgesprek of het nagesprek van een vergadering is soms net zo aardig als het gesprek in de vergadering zelf. Onderstaande dialoog is ietwat gestileerd opgetekend rond een vergadering van het Caïro-overleg, het overleg waarin joden, christenen en moslims elkaar regelmatig ontmoeten. Het gesprek is gesitueerd in de trein. Laten we de gesprekspartners Jan en Klaas noemen.
Jan: Dat is nu de derde keer in korte tijd dat het thema ‘religie en de seculiere staat’ mijn pad kruist.
Klaas: Vandaag in het Cairo-overleg, heb ik het meegemaakt. Wanneer kwam dat thema dan nog meer aan de orde?
Jan: In de ontmoeting van de bisschoppen met de joodse vertegenwoordiging ging het er ook over. En in een congres deze week aan de theologische faculteit in Tilburg. ‘Seculier ongemak met religie’ was de titel van dat congres.
Klaas: Oh, dat is een mooie titel. De mensen in het Cairo-overleg zouden zich wel herkennen in die titel, denk ik. Je merkte het vandaag ook weer.…
De meeste deelnemers ergerden zich aan de houding van de Haagse gemeente die het stemmen in een kerk wil voorkomen
Jan: Ja, dat was bijzonder. Het stoorde ook de joden en de moslims dat ze niet meer naar een kerk mochten om te stemmen.
Klaas: Het is voor hen helemaal geen punt dat ze in een christelijk gebedshuis moeten stemmen. Het verbod komt meer van seculiere mensen. Blijkbaar ervaren seculieren in Den Haag de religiestress waar Tom Mikkers over heeft geschreven. Joden en moslims vragen net als wij een gewone benadering van de religie. Ze vinden ook dat religie een normaal fenomeen is, waarvoor je je niet hoeft te schamen als je zelf religieus bent, en waar je niet bang voor hoeft te zijn als je seculier bent. Je moet er gewoon over kunnen praten, ook als je voor een microfoon staat.
Jan: Ja, ‘liberaal fundamentalisme’ noemde de joodse vertegenwoordigster de houding van de Haagse politiek. Wel zorgelijk dat er geruchten gaan dat Amsterdam het Haagse voorbeeld wil volgen.
Klaas: De moslims van het CMO wijden hun halfjaarlijkse bezinning aan het thema. Ik hoorde dat ze in april willen praten over het nieuwe boek van Willem Schinkel. Hij pleit er voor dat de politieke agenda zich meer laat beïnvloeden door wetenschap, kunst en religie. … Wat kwam er uit het congres in Tilburg?
Jan: Nou Pieter van Os had een mooie verklaring voor het onbegrip – om niet te zeggen agressie – van de seculiere samenleving ten opzichte van religie. Hij zei: Jaren was er een tweestrijd tussen religie en seculiere samenleving. Die strijd is nu beslecht. De seculiere mens claimt de overwinning. De seculiere mens voelt zich overwinnaar en nu zullen de religieuzen dat weten ook…
Klaas: Oh, dat is niet erg christelijk. Het is mij wel iets te strijdvaardig geïnterpreteerd.
Jan: Dat snap ik. De gedachte is, dat christenen eerst de daders waren van de intolerantie. Nu nemen de seculieren de fakkel over. Op een bepaalde manier verwerken ze hun frustraties van het verleden.
Klaas: Maar je kunt toch niet alle seculariteit over één kam scheren? Naast Jeroen Pauw is er toch altijd nog een Paul Witteman. Of is het nou net andersom? Anyway…
Jan: Dat is ook zo. In Tilburg was ook Tamarah Benima. Zij vertelde dat we veel aan de secularisatie te danken hebben. Vooral als het gaat over de integriteit van het lichaam. Daar was wel eens een wat al te grote claim opgelegd vanuit de religie.
Klaas: Het aardige, als ik een oratio pro domo mag houden, van het beleidsplan van de Raad van Kerken is dat het niet eenzijdig negatief over secularisatie spreekt. De wereld moet veranderen en zich minder gespannen over religie uitlaten; maar de kerk moet zich ook leren aan te passen en minder een absolute claim op waarheid en werkelijkheid laten gelden. …
Amersfoort. Ik moet uitstappen. Dag.
Jan: A Dieu.