Kerken en de oecumene dienen zich bewust te zijn dat ze de expertise van niet-theologen nodig hebben. Prof. dr. Herman Noordegraaf en dr. Greetje Witte-Rang hebben een testament geschreven van het Multidisciplinair Centrum voor Kerk en Samenleving (MCKS). Op vrijdag 14 oktober krijgt de preses van de Protestantse Kerk, ds. Peter Verhoeff, in de Bergkerk het eerste exemplaar; het eerste exemplaar komt dus in handen te liggen van – jawel – een theoloog.
Het boek van Herman Noordegraaf en Greetje Witte-Rang is meer dan een testament, want het boek geeft niet alleen de historische gang weer van de multidisciplinaire benadering die door de econoom H.M. de Lange in het leven werd geroepen; het is ook een aanreiking van het ideeëngoed, waarin wetenschappelijke disciplines elkaar aanvullen en meer dan in enige andere sector van de samenleving ook de ethische consequenties worden rechtgedaan. Of het nu om duurzaam ondernemen gaat, om bestrijding van armoede, om culturele oriëntatie, steeds is er het besef dat techniek mensenwerk is en dat het naïef is te gokken op een soort onbeperkte groei en flexibiliteit van vooruitgang.
Op1 april 1981 verschenen de econoom H.M. de Lange en de doopsgezinde predikant H. Wethmar voor een notaris in Rotterdam om een Multidisciplinair Centrum voor Kerk en Samenleving statutair vast te leggen. Het centrum zou tot 1998 een rol spelen in de voorhoedes van de kerk. Nog steeds is het gedachtegoed actueel. De auteurs slagen er in om dat door het hele boek heen te laten zien, maar een samenballing van het krachtenveld is ongetwijfeld te vinden in het laatste hoofdstuk. Daaruit een wat uitvoeriger citaat (pag. 170/171).
‘Het MCKS nam (…) de criteria van de oecumene over, zoals ‘de verantwoorde maatschappij’ en ‘a just, participatory and sustainable society’. In het MCKS werd dit perspectief bij gebrek aan beter kortweg aangeduid als ‘duurzame samenleving’, waarin ook maatschappelijke houdbaarheid (voor ieder aanvaardbare menswaardige verhoudingen) werd begrepen. Dat was toen al een omstreden begrip, en is dat nu nog meer omdat het een containerbegrip is geworden. In het bezinningswerk van het MCKS werd echter gepoogd abstracte streefbeelden om te zetten in concrete. Bijvoorbeeld dat van een ‘economie van het genoeg’, van een ‘cultuur van een duurzame samenleving’ waarin onder meer onbetaalde arbeid hoog wordt gewaardeerd, waarin beroepsethiek en beroepscodes een belangrijke rol spelen en leiden tot onder meer de ontwikkeling van een ‘verantwoorde technologie’, ook zo’n streefbeeld. Voor de kerken was een ‘spirituality in action’ een streefbeeld.
Het was belangrijk alom aanvaarde vanzelfsprekendheden aan de kaak te stellen, zoals de onuitroeibare vooronderstelling dat de economie ‘gezond’ is als ze groeit. Daarvoor werd gebruik gemaakt van het analysemodel van de samenleving als een systeem, dat ‘gezond’ kan worden geacht als er een evenwichtige wisselwerking plaatsvindt tussen de belangrijkste subsystemen: economie, politiek, cultuur en samenlevingspatronen, binnen de grenzen die het milieu stelt. Die wisselwerking houdt in dat de economie functioneert op een wijze die bijdraagt aan het functioneren van de politiek, de cultuur, de samenlevingspatronen en vice versa. De wenselijkheid van bijdragen aan het functioneren van de drie andere geldt voor alle vier subsystemen. Om ‘duurzaam’ te zijn, heeft het systeem dus zes evenwichtige wisselwerkingen nodig, terwijl het als geheel in duurzame wisselwerking dient te staan met het milieu. Belangrijk is dat de economie de ‘gezondheid’ van de samenleving dient, en niet omgekeerd. In de westerse wereld heeft de dominantie van het subsysteem economie echter tot een grondige verstoring van het evenwicht geleid’.
Het boek ‘In de wereld werkzaam zijn’ heeft als ondertitel ‘Anders denken over kerkelijk optreden door het MCKS 1981-1998’ en is uitgegeven door Skandalon Vught. Het programma op vrijdag 14 oktober in de Bergkerk te Amersfoort ziet er als volgt uit:
Programma
14.30 uur Opening door prof.dr. Gerard Dekker, voorzitter MCKS
14.35 uur Inleiding dr. Mady A. Thung
14.55 uur Inleiding auteurs
15.10 uur Inleiding ds. Bram Grandia
15.30 uur Aanbieding van het boek aan ds. Peter Verhoeff en reactie van ds. Verhoeff
15.45 uur Gesprek tussen inleiders onderling en zaal onder leiding van prof.dr. Bert Laeyendecker, oud-directeur van het MCKS
16.15 uur Sluiting en vervolgens gelegenheid om het boek te kopen en iets te drinken.
Opgave vooraf via: witte.rang@hccnet.nl
Foto’s:
Greetje Witte-Rang
Herman Noordegraaf
Omslag van het boek van Skandalon