Het gezag van de kerken in de samenleving groeit en is beduidend hoger dan het gezag van de overheid en de markt. Dat vertelde spindokter Jack de Vries bij een prinsjesdagontbijt in de regio Meppel. De ontmoeting was georganiseerd door enkele bedrijven en organisaties, waarbij ook leden van de Raad van Kerken vertegenwoordigd waren.
Jack de Vries, voormalig staatssecretaris en tegenwoordig lid van de directie van het communicatieadviesbureau Hill & Knowlton in Amsterdam, ging in op de miljoenennota en de mediacratie. Hij schilderde de invloed van kerk, overheid, markt en burger in de achterliggende decennia, waarbij de kerk in de eerste helft van de vorige eeuw nog hoog scoorde in het kwadrant ‘macht’ en ‘gezag’, vervolgens liet De Vries zien hoe ongeveer ieder decennium het kwadrant versprong (voor kwadranten zie hieronder), waardoor de kerk inmiddels terecht is gekomen in de sector ‘geen macht’, ‘wel gezag’.
‘Misschien herkent u dat gezag van de kerk niet direct’, verduidelijkte De Vries, ‘maar als je het begrip kerk leest als aandacht voor gezinsleven en religie merkt u toch zeker dat die waarden in deze tijd belangrijker zijn dan voorheen’. En hij vermoedde dat ook Geert Wilders die invloed herkent, en misschien wel bang is, dat de carrousel nog weer één kwadrant opschuift, waarbij religie opnieuw ook macht zou vertegenwoordigen.
Meer dan de kerken heeft de overheid in deze periode met een probleem te maken; zij heeft noch gezag, noch macht. Uit onderzoek blijkt dat mensen nog meer respect hebben voor autoverkopers, aldus De Vries, dan voor politici. Ook de eenzijdige overschatting van de markt is tanende. Was er in de jaren 70-90 een ongebreideld vertrouwen in ondernemerschap en de markt, veel bedrijven hebben een reputatieprobleem en de mensen wantrouwen de insteek van nogal wat bedrijven. Je ziet dan ook dat de overheid in haar uitingen op dit moment mikt op burgers zelf en op hun inzet, zowel naar goed moreel burgerschap als naar zzp-ers die initiatieven nemen.
De Vries ging verder in op de mediacratie. Hij noemde enkele basisuitgangspunten. ‘You can’t beat the trend’, zei hij. Als de samenleving ontevreden is, is verandering onvermijdelijk. En: We leven in een zapdemocratie. Hij liet daarbij de verkiezingsuitslagen zien van respectievelijk 2007 en 2011 en in één oogopslag was de revolutie duidelijk. In 2007 veel groene provincies (CDA), in 2011 geel (VVD) met uitzonderingen in het noorden (rood / links) en Limburg (paars / PVV). Vervolgens toverde hij de werkeloosheidscijfers per regio op het scherm en die bleken parallel te lopen aan de verkiezingsuitslag. Oftewel: de afwijkingen in het noorden en het zuiden corresponderen met een hoge werkloosheid boven de zes procent.
De Vries vertrouwd met de media, legde uit hoezeer de televisie van invloed is. Daarbij is niet de inhoud bepalend (slechts 7 procent van het effect vloeit daaruit voort), maar meer de stem (38 procent) en vooral de vriendelijke verschijning op beeld (55 procent).
De Vries liet doorschemeren dat de cijfers van het kabinet zo werden gepresenteerd, dat ze net precies binnen de normen vielen, die eerder waren gesteld; met 2,9 procent begrotingstekort blijft men boekhoudkundig net binnen de gestelde 3 procent en met 1,8 procent staatsschuld richting 2015 blijft men binnen de marges. De Griekse problemen zijn nog niet in één en ander verwerkt. Grootste kostenpost is de zorg, die 20 procent van de uitgaven voor zijn rekening neemt.
Onderstaande vier assenstelsels, geven de verschuivingen in de achterliggende jaren. Horizontale as staat van links naar rechts voor ‘meer macht’. De verticale as staat van onder naar boven voor ‘groeiend gezag’. Er zijn vier kwadranten. Het eerste speelt zo midden vorige eeuw. De onderste is van deze tijd. Lees je de vierde, dan geldt dus: De burger veel macht en veel gezag, de markt weinig gezag wel veel macht, de overheid noch gezag noch macht, de kerk weinig macht, veel gezag.
| Overheid | Kerk |
| Markt | Burger |
|
|
|
| Markt | Overheid |
| Burger | Kerk |
| Burger | Markt |
| Kerk | Overheid |
| Kerk | Burger |
| Overheid | Markt |