Eén van de ontroerendste momenten van de Gay Pride Kerkdienst was het lied dat na de toespraak werd gezongen door de solisten. ‘Omhels me dan, je weet dat ik niet zonder kan’. Een enkele bezoeker legde de hand om de schouder van een partner. En aan het eind van het lied, toen Leoni Jansen als soliste haar collega Izline Calister omhelsde, klonk het instemmende applaus.
De Gay Pride Kerkdienst werd zondag 7 augustus georganiseerd door de Protestantse Kerk van Amsterdam in samenwerking met onder meer het Landelijk Koördinatiepunt groepen kerk en homoseksualiteit en het Studentenpastoraat. De opbouw van de dienst is vergelijkbaar met wat er in veel PKN-diensten gebeurt, of het zou al moeten zijn dat onderdelen tot in de details zijn doordacht. De Keizersgrachtkerk, al weer twee of drie jaar het decor van de speciale dienst is goed gevuld. Buiten staan controlerende agenten op de gracht en houden de toegang in de gaten. Binnen is de stadspredikante Abeltje Hoogenkamp opvallend aanwezig om verschillende deelnemers laatste aanwijzingen te geven. Een man van het Leger des Heils schuift in de rij. ‘Ik kom net van een andere bijeenkomst en had geen tijd me te verkleden’, verontschuldigt hij zich.
Leoni Jansen zet in, ‘O sisters, let’s go down’. Maar het moet opnieuw. De apparatuur van de IKON moet nog opgestart worden. De dienst wordt over een week via de radio uitgezonden. Leoni vindt het prima. ‘Dat zijn toch 40.000 extra luisteraars’, zegt ze. ‘De Protestantse Kerk Amsterdam wil Gods liefde gestalte geven in de stad’, legt stadspredikante Abeltje Hoogenkamp uit, ‘en dat beperkt zich niet tot de mainstream-christenen’.
De Zuidafrikaanse Hantie Kotzé spreekt een gebed uit. ‘We roepen Christus, ontferm u, omwille van onze kwetsbaarheid’. ‘Omwille van het verlangen gezien te worden, terwijl wij voor een ander zo gauw onze ogen sluiten’. ‘We merken weinig van onze onderlinge verbondenheid buiten de eigen groep’. De gemeente stemt in met het bekende lied van Will Jennings: ‘Love lift us up where we belong’. De minister van onderwijs, Marja van Bijsterveldt, mag de schriftlezing verzorgen, uit Handelingen 2: 1-18. Ze krijgt de oude NBG’51-vertaling voorgelegd. De opsomming van de namen van de volken die allen het evangelie in hun eigen taal horen klinken komt haar gemakkelijk uit de mond.
Adriaan van Klinken, onderzoeker van de Universiteit te Utrecht (interculturele theologie) verzorgt – wat in de liturgie heet – ‘de toespraak’. ‘They were all together in one place’ begint hij de parafrase op de discipelen die bij elkaar zijn in Jeruzalem alvorens ze de Geest ontvangen. Van Klinken refereert met zijn Engelse tekst aan het thema van de Gay Pride ‘All together now’. De discipelen waren allen bij elkaar. Hoewel, het was een kleine groep, zoals de groep homo’s op de boot afgelopen zaterdag, aldus Van Klinken. Maar dat kleine kringetje wordt opengebroken door een frisse wind. In de kerk heet die wind ‘Heilige Geest’. Buiten de kerk spreekt men van inspiratie.
Een ieder hoort Petrus in een ‘andere’ taal spreken. In het Grieks staat daar een opmerkelijk woord, grapt Van Klinken, ze horen hem ‘heteros’ spreken. Vervolgens legt Van Klinken uit dat het er queer aan toe gaat, daar in Jeruzalem. Hij legt uit wat hij met dat woord bedoelt. Queer kan een verzamelnaam zijn voor homo’s, lesbies, transseksuelen en wat al niet meer. Je kan het begrip ook gebruiken, en zo doet Van Klinken het nu, als je een manier van denken niet laat inkaderen, maar het out of the box durft te houden. Hij waarschuwt dat identiteit vaak gebruikt wordt om anderen buiten te sluiten. In het verhaal van Handelingen 2 breekt God de bestaande grenzen open, aldus Van Klinken. De reden is vrij algemeen weergegeven: door de verkondiging van Gods grote daden. Het is niet verder gedefinieerd; dat schept ruimte. We worden uitgenodigd die ruimte ook te creëren.
Na het genoemde antwoord van de solisten ‘Omhels me dan’ is het moment van dankgebed en voorbeden aangebroken. Mensen kunnen een kaarsje aansteken voor de in de kerk. Vele mensen onder wie de minister maken gebruik van de mogelijkheid. Enkele mensen nippen met hun zakdoek in de ooghoek. Er is ook gelegenheid om een predikant aan te spreken op het looppad. Ze zijn opgedoken en herkenbaar aan de toga. Enkelen maken gebruik van de gelegenheid om een persoonlijk gebed te laten uitspreken of een zegen te vragen.
De collecte is voor het bijzonder pastoraat in Kaapstad en het werk van Inclusive & affirming ministeries. Leoni Jansen zingt de gemeente naar de zegen toe: ‘May the rain always fall soft upon your field’. Als de gemeente na het amen nog het slotlied ‘De Geest des Heren heeft een nieuw begin gemaakt’ heeft gezongen, loopt Leoni nog even naar voren. ‘Laten we vrolijk eindigen’. Ze zet opnieuw het lied ‘Love lifts us up where we belong’ in. Het is wat zoeken met het ritme om op het goede moment de maat te klappen. Na afloop wordt er geapplaudiseerd. En een enkel stel geeft elkaar een hugh.
De dienst valt onder verantwoordelijkheid van de protestanten. De Raad van Kerken is niet betrokken. De Raad van Kerken in Nederland heeft wel de actie gesteund van het Landelijk Koördinatiepunt om geweld tegen homo’s af te wijzen. De kerken benaderen homoseksualiteit verschillend, maar alle lidkerken van de Raad hebben de anti-geweld-verklaring mee ondertekend. In de protestantse kerken beslist de kerkenraad in hoeverre men homoseksuelen ruimte laat; sommige kerkenraden zijn terughoudend, andere kerkenraden maken van de geboden ruimte gebruik en zegenen relaties van homoseksuelen. De Protestantse Kerk in Amsterdam kent al twintig jaar de mogelijkheid om levensverbintenissen tussen man-man en vrouw-vrouw te zegenen.
Foto’s:
Vlaggen op diverse plaatsen in de hoofdstad
Tot de galerij toe goed is de kerk binnen goed gevuld
De Keizersgrachtkerk buiten