‘Het is mijn vaste overtuiging dat de wereld van geloof een krachtige bijdrage kan leveren in zaken als democratische rechten en vrijheden. Want religie biedt een uniek perspectief, voorbij de meer sociale, politieke en economische invalshoeken, in de noodzaak om armoede te bestrijden, een balans aan te brengen in de globalisering, het fundamentalisme en het racisme te bestrijden, en ook de tolerantie te bevorderen’. Dat zei metropoliet Emmanuel uit Frankrijk, de president van de Conferentie van Europese Kerken (CEC) bij de ontmoeting van twintig religieuze leiders met de presidenten van de Europese instituties op 30 mei jongstleden.
Zoals bekend zijn in Nederland ook de Protestantse Kerk, de Oud-Katholieken, de Doopsgezinden en de Remonstranten lid van de CEC. De boodschap van de metropoliet werd overgenomen door diverse andere sprekers bij de ontmoeting. Het was al de zevende keer dat de politieke en de religieuze leiders elkaar op het Europese platform ontmoeten. Van politieke zijde waren onder meer aanwezig de voorzitter van de Europese Commissie José Manuel Barroso en de president van de Europese Raad Herman van Rompuy, als ook dr. Jerzy Buzek, president van het Europese Parlement.
Het thema van de bijeenkomst luidde: ‘Een partnerschap voor democratie en een gedeelde welvaart: een gezamenlijke bereidheid om de democratische rechten en vrijheden uit te dragen’. De religieuze leiders onderstreepten de noodzaak de democratische rechten en vrijheden te respecteren en verder invulling te geven. Daarbij horen ook rechten voor minderheden, migranten, economische rechtvaardigheid, participatie, solidariteit, vrijheid van meningsuiting en religieuze vrijheid.
‘Een ding is zeker’, aldus de metropoliet, ‘iedere verandering en iedere revisie in de huidige situatie zal onvermijdelijk gebaseerd moeten zijn op de noodzaak te delen… het delen van democratische waarden, het delen van welvaart, het delen van grondstoffen. In heel eenvoudige taal noemen we dat in religieuze taal: compassie en liefde’.
Het thema werd dit keer mede ingekleurd door de ontwikkelingen in de Arabische landen, de Arabische lente, en door de financiële en economische crisis in Europa. ‘Ik wil het recht op participatie benadrukken, aldus Gusztav Bölcskei, bisschop van de Hongaarse Reformatorische Kerk. ‘Participerende gerechtigheid is een term die wij in de kerken vaak als recht benoemen’.
Metropolitiet Nifon van de Roemeense Orthodoxe Kerk en bisschop Christopher Hill van de Anglicaanse Kerk benadrukten het belang van de dialoog tussen Europese instituties en religieuze gemeenschappen. ‘Het is een belangrijk middel’, aldus Hill, ‘om het fundamentalisme in te perken’. Artikel 17 van het Verdrag van Lissabon maakt zich sterk voor een ‘open, transparante en regelmatige dialoog’ tussen de Europese instituties en de geloofsgemeenschappen, aldus Hill. ‘We moeten een cultuur ontwikkelen waarin deze dialoog niet alleen periodiek plaatsvindt, maar zich ontwikkelt tot een vanzelfsprekend geven en nemen’. Metropoliet Nifon noemde daarbij de kerkelijke infrastructuur, die het mogelijk maakt om gedachtengoed van de instituten tot in de haarvaten van de samenleving te laten doordringen.
Barroso noemde het recht om je geloof in vrijheid te beleven belangrijker dan ooit. Hij verwees daarbij naar de recente ontwikkelingen in de Arabische wereld waar in allerlei landen revoluties gaande zijn. Volgens Barosso doen de recente ontwikkelingen in Egypte, Tunesië, Syrië, Libië en Jemen denken aan de ‘beweging van democratie’ die in de jaren tachtig en negentig door Centraal- en Oost-Europa ging. Hij meent dat het ook nu weer gaat om ‘ontwikkelingen van historische betekenis’. ‘Ieder mens, vrouw of man, zal, als hij of zij de kans krijgt, kiezen voor vrijheid. En wanneer we spreken over vrijheid dan hebben we het ook over religieuze vrijheid’.
Vanuit de CEC waren aanwezig: Metropolitiet Emmanuel van Frankrijk, metropoliet Nifon van Targoviste (Roemenië), metropolitan Athanasios van Achaia (Griekenland), bisschop Porfyrios of Neapolis (Cyprus), bisschop Christopher Hill (Anglicaanse Kerk), bisschop Antje Jackelén (Zweden), preses Nikolaus Schneider (Evangelische Kerk Duitsland), bisschop Gusztav Bölcskei (Hongaarse Reformatorische Kerk), president Jean-Francois Collange (Protestantse Kerken uit de Elzas / Lorraine). Vanuit de Europese Bisschoppenconferentie was onder meer aanwezig bisschop Ad van Luyn uit Rotterdam.
Foto:
Jerzy Buzek, metropoliet Emmanuel, José Barroso en Herman van Rompuy (van links naar rechts)