‘We denken niet in alle opzichten gelijk over homoseksualiteit, maar we zijn één in het geloof dat de mens geschapen is naar het beeld van God en kostbaar is in zijn ogen. Daarom moeten mensen waardig met elkaar omgaan (…) en is geweld tegen homoseksuelen, in welk opzicht dan ook uit den boze’.
Dat staat in een verklaring die dinsdag 17 mei is gepresenteerd in de Domkerk en die door 17 kerken, waaronder alle leden van de Raad van Kerken in Nederland, is onderschreven. De presentatie is opgesteld onder regie van het LKP (Landelijk KoördinatiePunt groepen kerk en homoseksualiteit) en het COC (de organisatie die werkt aan sociale acceptatie en gelijke rechten voor lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen en transgenders).
Het is pijnlijk dat er zo’n verklaring nodig is, zei burgemeester mr. Aleid Wolfsen uit Utrecht, in een bijdrage aan de bijeenkomst. Hij refereerde aan het jaar 1731 toen er na klagen van de koster van de Domkerk nog 18 mensen uit Utrecht ter dood werden gebracht aan de wurgpaal omwille van hun sodomie, zoals dat toen heette. ‘Iets wat vanzelfsprekend is, zou niet nog een keer bevestigd hoeven te worden in een verklaring’, maar de praktijk is anders. Wolfsen noemde het een goede zaak, dat mensen met agressief gedrag jegens homo’s zich nu in ieder geval niet op hun geloof kunnen beroepen.
Dr. David Bos, universitair docent aan de universiteit in Utrecht, schetste een situatie in Nederland waarbij ‘potenrammers geen moskeebezoekers’ zijn. Dagelijks komt er ten minste één aangifte binnen bij de politie van mensen die omwille van hun geaardheid met agressie te maken hebben gekregen. De fysieke agressie is zelden religieus onderbouwd. Maar er zijn ook andere vormen van agressie, hield Bos zijn gehoor voor. Hij doelde daarmee op psychisch en verbaal geweld. Uit onderzoek blijkt dat de helft van de homoseksuele mensen die religieus zijn wel eens aan zelfdoding denken. Eén op de elf jongens en één op de zes meisjes doet een daadwerkelijke poging de hand aan zichzelf te slaan. ‘Het blijkt dan toch dat een godsdienstige opvoeding een risicofactor is voor suicide’.
Bos stelde dat kerken ruimte moeten hebben om een eigen opvatting over homoseksualiteit te hebben. Maar hij pleitte daarbij wel voor een situatie dat men die mening voorzichtig communiceert ‘zonder er God en Gerrit (synoniem voor de duivel en zijn trawanten) bij te halen’. Hij merkte op dat de gereformeerd vrijgemaakte kerken en de pinkstergemeenten de verklaring niet ondertekenen. Zij blijken in de praktijk onderling zeer van mening te verschillen over seksualiteit, en de visies over bijvoorbeeld geboortebeperking zijn in dezen de laatste jaren ook in de genoemde kringen ingrijpend veranderd. Mogelijk dat verkramping op het gebied van homofilie de andere vragen wat uit het zicht moeten houden, aldus de inleider. Hij riep de kerken op uit hun loopgraven te komen.
De discussieleidster Jacobine Geel nodigde vervolgens enkele mensen aan een tafel om te spreken over mogelijke volgende stappen. Ds. Wielie Elhorst (LKP) benadrukte het belang om vooral praktisch en plaatselijk verder te spreken over de verklaring en elkaar te ontmoeten. De andere gesprekspartners, ds. Jan Mudde (Nederlands Gereformeerde Kerken), luitenant – kolonel Ine Voorham (Leger des Heils) en ds.Klaas vander Kamp (Raad van Kerken) erkenden dat de ondertekening van de verklaring slechts een tussenstation is. Zij roemden het brede draagvlak van kerken onder de verklaring. Ds. Jeroen Tuinstra van de Zevende-Dags Adventisten las de verklaring voor. Bisschop Dick Schoon van de Oud-Katholieke Kerk en ds. Tom Mikkes van de Remonstrantse Broederschap onthulden symbolisch een groter exemplaar van de verklaring. Er waren diverse afgevaardigden van kerken en de Raad aanwezig bij de presentatie, onder wie drs. Henk van Hout, voorzitter van de Raad van Kerken, drs. Henk Stenvers en prof. dr. Ale Hoekema van de doopsgezinden, Yosé Höhne – Sparborth van de Basisbeweging, ds. Foeke Knoppers van de Remonstranten, majoor Jeanne van Hal en haar collega kolonel Annelies Dijkstra van het Leger des Heils en ds. Wijnand Sonnenberg en drs. Sjaak van ’t Kruis van de Protestantse Kerk in Nederland.
Minister Marja van Bijsterveld (onder meer van emancipatie) vertelde in een video-boodschap het statement te waarderen. Volgens haar is liefde de kern van het evangelie en dat impliceert voor de CDA-minister, dat homoseksuelen de vrijheid moeten hebben om ook elkaar lief te hebben. Vera Bergkamp van het COC gaf in een toelichting aan dat er een jaar is gewerkt aan de uitwerking van het idee. Men is van plan de kerken ook verder aan te spreken op een vervolg.
Hieronder volgt de letterlijke tekst:
Kerkelijke verklaring tegen geweld tegen homoseksuelen
Utrecht,17 mei 2011
In ons land doet zich regelmatig geweld voor – subtiel en minder subtiel – tegen homoseksuele mannen en vrouwen. Ze worden in elkaar geslagen, lastig gevallen, getreiterd of uitgescholden en kunnen meemaken dat hun auto wordt vernield of hun huis wordt beklad. Op veel plekken durven ze er niet voor uit te komen dat ze homoseksueel zijn.
Ter gelegenheid van de International Day Against Homophobia (IDAHO) verklaren wij als vertegenwoordigers van Nederlandse kerken het volgende:
We denken niet in alle opzichten gelijk over homoseksualiteit, maar we zijn één in het geloof dat de mens geschapen is naar het beeld van God en kostbaar is in zijn ogen. Daarom moeten mensen waardig met elkaar omgaan – respectvol, vreedzaam en liefdevol – en is geweld tegen homoseksuelen, in welke vorm dan ook, uit den boze.
Van elke schending van mensenrechten zeggen we nu: dat deugt niet. Vandaag benadrukken we dat in het bijzonder waar het de schending van de mensenrechten van homoseksuelen betreft. Daaronder vallen alle vormen van fysiek, psychisch en verbaal geweld tegen homoseksuelen evenals het aanzetten tot deze vormen van geweld. Wie geweld gebruikt tegen de mens als beelddrager van God, gaat voorbij aan Christus’ oproep om God en de medemens lief te hebben. Ook in onze geloofsgemeenschappen is de menselijke waardigheid van homoseksuelen soms geschonden, door liefdeloos en zonder begrip met hen om te gaan.
We willen ons op alle mogelijke manieren ervoor inzetten de waardigheid van alle mensen te verdedigen. We roepen gelovigen in onze kerken op geen voeding te geven aan enige vorm van geweld tegen homoseksuelen. Kerken willen, naar het voorbeeld van Christus, ruimte bieden voor ontmoeting. Zij willen een veilige plaats zijn voor iedereen, ook voor homoseksuelen.
We roepen iedereen op om op hun eigen plaats in de maatschappij een omgeving te bieden waar homoseksuelen zich veilig voelen en zo ook bij te dragen aan een veilig klimaat in onze samenleving.
We willen ons ervoor inzetten om ook in onze internationale kerkelijke contacten en in onze contacten met vertegenwoordigers van andere religies homofobie, homovijandigheid, homohaat en geweld tegen homoseksuelen te bestrijden.
Ad de Boer, voorzitter van de Landelijke Vergadering van de Nederlands Gereformeerde Kerken.
Ds. Willem Altink, voorzitter van de Nederlandse Unie van de Kerk der Zevende-dags Adventisten.
Drs. Jan Willem van der Kamp, voorzitter van de Commissie tot de Zaken van de Remonstrantse Broederschap.
Drs. Henk van Hout, voorzitter van de Raad van Kerken. De Raad van Kerken bestaat uit de volgende leden en associés met daarachter de naam van de primus-afgevaardigden:
Anglicaanse Kerk in Nederland (rev. Sam Van Leer)
Syrisch-Orthodoxe Kerk in Nederland (Mor Polycarpus Augin Aydin)
Bond van Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland (ds. Ed van den Berg)
Vereniging van Orthodoxen ‘H. Nikolaas van Myra’ (priester Hildo Bos)
Rooms-Katholieke Kerkprovincie in Nederland (mgr. Jan van Burgsteden)
Protestantse Kerk in Nederland (dr. Arjan Plaisier)
Leger des Heils (majoor Jeanne van Hal)
Basisbeweging Nederland (mevr. Yosé Höhne – Sparborth)
Kerkgenootschap der Zevende-dags Adventisten (ds. Willem Altink)
Remonstrantse Broederschap (ds. Foeke Knoppers)
Molukse Evangelische Kerk (ds. Zeth Pattikayhatu)
Koptisch Orthodoxe Kerk (drs. Magdy Ramzy)
Evangelische Broedergemeente in Nederland (drs. Christoph Reichel)
Algemene Doopsgezinde Sociëteit (drs. Henk Stenvers)
Oud-Katholieke Kerk van Nederland (mgr. dr. Joris Vercammen)
Religieus Genootschap der Vrienden/Quakers (ir. Kees Nieuwerth)