Craig Venter heeft een synthetische bacterie gemaakt. Daarmee is er in 2010 voor het eerst leven gecreëerd via de computer. Dit hoogstandje van de synthetische biologie kan onvoorstelbare consequenties hebben.
Dat vertelde prof. dr. Egbert Schroten, woensdag 13 oktober in de plenaire vergadering van de Raad van Kerken. Schroten heeft sinds 1993 deelgenomen aan de ethische commissie van de Europese Kerken (CEC). Als opvolger van hem is voorgedragen prof. dr. Theo Boer. Schroten markeerde zijn afscheid met een bezoek aan de Raad waarin hij uitlegde voor welke vragen de ethiek in deze tijd gesteld wordt.
Hij schetste een wereld waarin het steeds gebruikelijker wordt om kloontechnieken los te laten op dieren. De dieren raken genetisch gemodificeerd. Geleerden proberen daarmee koeien melk te laten produceren waarin bepaalde grondstoffen voor medicijnen zijn opgenomen. Er wordt ook gekloond om de vleesproductie te bevorderen. De landen van Europa zijn tegen dergelijke ontwikkelingen, maar wereldwijd staan ze daarin alleen. En een probleem is dat je het bewerkte vlees niet kunt onderscheiden van biologische producten.
Schroten zag in dezen wel iets in de etikettering van producten, zoals je nu een E-nummer hebt zou je op den duur ook een T-nummer kunnen krijgen waaruit blijkt in hoeverre er technologische verfijningen en manipulaties zijn toegepast op vlees of planten. Mensen die moeite hebben met een dergelijke technologie kunnen dan voor iets meer geld onbewerkte producten kopen.
De Europese ethische commissie heeft zich de laatste jaren onder meer beziggehouden met de status van kinderen en de verantwoordelijkheid van ouders; de kwaliteit van menselijke organen met het oog op transplantatie; het aanbod van internet; en met het zogenaamde convergentie-effect van diverse technologieën.
Schroten ging op dat laatste door en stelde dat de grote technologieën steeds meer naar elkaar toekruipen; het gaat dan om samenwerking tussen nanotechnologie, biotechnologie, informatietechnologie en cognitie-wetenschappen. Een tastbaar resultaat is het creëren van nieuw leven in het laboratorium. Hij noemde de gevolgen ingrijpend, bijvoorbeeld voor de voedselproductie. En dat is in zekere zin ook nodig, omdat er naar verwachting in 2050 9 miljard mensen op de aarde wonen en als de voedselproductie dan niet ingrijpend verhoogd wordt, zal de aarde dat aantal mensen niet kunnen voeden. Hij vertelde verder dat China en India naar een hogere welvaart toegaan en dat zal vermoedelijk een grotere vraag naar vlees tot gevolg hebben. En vlees is niet de meest efficiënte wijze van eiwitverrijking.
De cognitiewetenschap houdt zich bezig met hersenonderzoek. Je kunt een chipje inplanten om beschadiging op te vangen. Maar voeg je infrarood toe, dan bouw je de mogelijkheden uit bij het menselijk oog om ook in mist en rook goed te zien. Die uitbreiding noemt men human enhancement. Het komt technisch steeds meer binnen de mogelijkheden om het ouderdomsgen vertraagd te laten werken, waardoor mensen 200 of 300 jaar zouden kunnen worden. Is dat wenselijk? In de VS zijn studenten die een geneesmiddel inslikken voorafgaand aan examens, bedoeld om ADHD te behandelen, maar ook geschikt om de concentratie te bevorderen. Moet je het gebruik van dat soort middelen toestaan?
Onder al dat soort vragen ligt de vraag naar het mensbeeld. Volgens Schroten verlangt men naar een inbreng van de kerken. En dan niet een inbreng vanuit het motto ‘me too’, maar vanuit de toevoegende waarde die de kerken kunnen hebben. ‘De geseculariseerde wereld wacht op een relevant geluid uit de hoek van de levensbeschouwing’, dat is overigens iets anders dan een preek, het moet wel to the point blijven.
Foto:
Prof. dr. Egbert Schroten
Bacterie met synthetisch DNA