‘Dit maakt de oecumene nog prettiger’. Zo reageerde dr. Alle Hoekema, bestuurssecretaris van de Algemene Doopsgezinde Sociëteit, op excuses van de lutheranen.
Lutheranen uit de hele wereld zijn van 20 tot 27 juli bijeen in Stuttgart voor de Assemblee van de Lutherse Wereldfederatie. Thema is: ‘Give us today our daily bread’. De lutheranen hebben tijdens de assemblee excuses aangeboden aan de doopsgezinden en ze hebben om vergeving gevraagd voor de wrede en vaak bloedige vervolgingen van de dopers en mennonieten, in de begintijd van de reformatie. Dat gebeurde eerst in een formele vergadering en daarna in een bijzondere viering.
De vraag om vergeving is met met open armen ontvangen door de wereldwijde gemeenschap van mennonieten. Dr. Arjan Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk waar de Lutherse Kerk in Nederland deel van uitmaakt, gaf aan dat ook de Protestantse Kerk deze handreiking volledig voor haar rekening neemt. ‘Dit getuigt van volwassenheid en eerlijkheid’. Dr. Alle Hoekema, bestuurssecretaris van de Algemene Doopsgezinde Sociëteit: ‘Wij hebben in Nederland nooit moeite gehad met elkaar, maar dit maakt de oecumene nog prettiger.’ Ter vergadering reageerde de voorzitter van de Mennonitische Wereldconferentie, dr. Danisa Ndlovu. Hij zei: ‘Vandaag realiseren Lutheranen en doopsgezinden de heerschappij van Christus’. Hierna overhandigde hij een houten voetenwasbak aan de lutherse voorzitter: een symbolische acceptatie van de excuses.
Nederland
In Nederland zijn het de doopsgezinden voor wie deze excuses verzoening geldt, schreef drs. Praxedis Bouwman, één van de lutheranen bij de conferentie; zij verzorgt ook een deel van de publiciteit. Voor veel lutherse gemeenten binnen de Protestantse Kerk zal deze wereldwijde verzoening wat bevreemdend overkomen, meldde ze: zij werken al sinds jaar en dag samen met doopsgezinde gemeentes, vanzelfsprekend alleen al vanwege de vergelijkbare schaal. Al sinds de Tweede Wereldoorlog werden predikanten van beide tradities aan dezelfde universiteit opgeleid. In de jaren ’60 van de vorige eeuw gaven beide seminaries zelfs gemeenschappelijke vakken. In de zomermaanden werken doopsgezinden en lutheranen in veel plaatsen samen om iedere zondag kerkdiensten te kunnen houden. Hoekema zei in een reactie daarop: ‘De studie die aan deze verzoening vooraf is gegaan is grondig gedaan. De mennonieten hebben daarbij aangegeven dat we absoluut geen slachtoffers willen zijn. Wij hebben ook zo onze eigen smalheden.’
Belang
Scriba Plaisier noemde op de website van de PKN deze actie van verzoening theologisch historisch van belang. ‘Je moet oppassen dat we niet in een sorry-cultuur terecht komen, maar dat is in dit geval absoluut niet zo. We zijn bereid om kritisch op het eigen verleden terug te blikken.’ De Protestantse Kerk is lid van de Lutherse Wereldfederatie en ‘neemt deze verzoening in haar oecumene dan ook volstrekt voor haar rekening’, aldus Plaisier. Het bijzondere van de dialoog tussen lutheranen en mennonieten is dat de gesprekken zich niet alleen zoals gebruikelijk op de theologie hebben toegespitst, maar juist ook op de geschiedenis. Beide tradities zijn zo tot een gezamenlijk verstaan van hun, voor beide vaak nog deels onbekende, historie gekomen. Tijdens de assemblee in Stuttgart werd het gezamenlijk rapport van de mennonieten en lutheranen ‘Healing of Memories: Reconciling in Christ’ gepresenteerd.
Ds. Susanne Freytag, presidente van de evangelisch-lutherse synode van de Protestantse Kerk beschouwde de teksten waarin excuses worden aangeboden en de vergeving gevraagd wordt als bekroning van een waardevol proces. ‘De relatie wordt geheeld en zo kan gezamenlijk aan de toekomst worden gewerkt.’ Over en weer zal het onderwijs over de belijdenisgeschriften, met name die van de lutheranen waarin (weder)dopers hard worden veroordeeld, worden bijgesteld.
In Stuttgart zijn ongeveer vierhonderd gedelegeerden bij elkaar in de 11e assemblee van de Lutherse Wereldfederatie. Uit 138 kerken in 79 landen zitten gedelegeerden bij elkaar om de richting voor de komende zes jaar voor de federatie te bepalen. Ze vertegenwoordigen circa 70 miljoen christenen. In Nederland zijn ruim 10.000 lutheranen. Hun kerkverband, de Lutherse Kerk maakt sinds 2003 deel uit van de Protestantse Kerk in Nederland, waarin circa 2,4 miljoen protestanten samenwerken, de calvinisten zijn daarin het sterkst vertegenwoordigd.
Foto: v.l.n.r. Martijn van Leerdam, Ilona Fritz, Andreas Wöhle, Suzanne Freytag, Praxedis Bouwman, aanvullend de portretjes van de twee andere leden: Daan Leker (boven) en Arjan Plaisier (onder) (foto en basisinformatie: PKN en LWF).
Voor een video van circa 3 minuten over het centrale thema, klik: http://www.lwf-assembly.org/explore/assembly-theme/assembly-theme-video/