Op het moment dat het spannend wordt, stopt de encycliek ‘Caritas in veritate’. Dat waren nagenoeg alle leden van de Raad van Kerken woensdag 11 november wel met elkaar eens.
Sommigen wilden een verdere uitwerking van het thema ‘gerechtigheid’ in maatschappij-kritische zin. Anderen benadrukten dat de toepassing naar de eigen situatie ontbreekt. Reden voor Pieter Kohnen, afgevaardigde van de Rooms-Katholieke Kerk, om uit te leggen dat die toepassing juist door de gelovigen gemaakt moet worden. De Rooms-Katholieke Kerk heeft daarom vanaf 11 november een speciale site geopend www.caritasinveritate.info om ervaringen uit te wisselen.
Dr. Richard Steenvoorde gaf als deskundige vanuit de kerkprovincie een inleiding op de encycliek. Hij liet zien hoe de encycliek past in een lange traditie van sociaal-economische encyclieken. Caritas in veritate verscheen in de zomer van 2009 en geeft een ongekend aantal bijbelverwijzingen naar onder meer de evangeliën van Johannes, Matteüs en enkele brieven van Paulus. De encycliek laat zien dat ‘echt humanisme’ gepaard gaat met ‘openheid voor transcendentie’. De encycliek legt een verbinding tussen economie en moraliteit.
Armoede, gaf hij als concrete uitwerking, is niet alleen een materiaal probleem, maar is ook een probleem volgend uit de wil van mensen, die geen solidariteit opbrengen.
De paus geeft in de encycliek een balans tussen geloof en natuur. Er is een tendens in de samenleving om de natuur belangrijker te maken dan de mens, alsof bijvoorbeeld dierenrechten op hetzelfde niveau staan als de rechten van de mens. ‘Rechten veronderstellen altijd plichten en dieren zijn niet in staat die plichten op zich te nemen’, aldus Steinvoorde. Anderzijds zijn er mensen die de natuur verontachtzamen, met alle desastreuze gevolgen voor onder meer het milieu.
Prof. dr. Marius van Leeuwen vatte de discussie in de Raad samen door eerst vast te stellen dat er veel waardering is voor de encycliek. De tekst getuigt van gedegen studie en laat zien hoe veel aspecten aan de economie verwant zijn.
Natuurlijk waren er ook statements vanuit de Raad die meer vanuit de eigen kerk gekleurd waren. Enkele afgevaardigden zouden vanuit hun eigen kerk meer het ontmaskeren van geweld als invalshoek kiezen. Anderen neigden naar een verdere uitwerking van familie en gezin. Vanuit de beraadgroep Samenlevingsvragen bracht iemand in dat het begrip ‘liefde’ wel is uitgewerkt, maar dat de term ‘gerechtigheid’ onderbelicht blijft. De vragen van gezin en seksualiteit komen daardoor wel aan de orde, maar de oorzaken van de huidige financiële crisis blijven onderbelicht. De analyse blijft op het niveau van de persoonlijke moraal van mensen.
Wie een samenvatting van de encycliek wil lezen kan terecht op: http://www.rkkerk.nl/rkkerk/media/
rkkerk_gedrukt/2009/detail_objectID692062.html
Wie actueel verder wil met de encycliek kan surfen naar: http://www.caritasinveritate.info/
Foto’s:
Boven: Richard Steinvoorde
Midden: De paus bij de ondertekening van de encycliek, overgenomen van de nieuwe site www.caritasinveritate.info
Onder: vertegenwoordiger van de Koptisch-Orthodoxe Kerk